صَلَواتُ اللَّهِ وَ سَلامُهُ عَلَيْهِمْ اجْمَعينَ.

عِبادَ اللَّه اتَّقُوا اللَّه!

در خطبه دوم، اشاره‌اى به مناسبت‌هاى هفته مى‌كنم. اولين مناسبتِ اين هفته كه در باره آن صحبت مى‌كنم، رهنمود حضرت امام (دامت بركاته) در باره چگونگى استنباط احكام شرعى است.

حضرت امام در پاسخ به شوراى مديريت حوزه علميه قم كه در رسانه‌هاى گروهى هم منتشر شده است، فرموده‌اند: در استنباط احكام شرعى، در عين حال كه از روش‌هاى اجتهاد جواهرى استفاده مى‌شود، بايد از روش‌هاى جديد هم استفاده شود.

در اين مقطعِ انقلاب، ممكن بود كه اختلاف نظر در باره روش استنباط احكامِ شرعى موجب اختلاف افكار و اشخاصِ مختلف گردد. به همين خاطر، اين رهنود حضرت امام، بسيار مهم و ارزنده و حياتى بود.

من فكر مى‌كنم كه از اين رهنمود حضرت امام بايد بسيار قدردانى كنيم.

حضرت امام فرمودند كه اجتهاد بايد جواهرى باشد. منظور ايشان از اين تعبير، اين است كه: در استنباط مسائل فقهى و احكام اسلامى، بايد بر طبق همان روش شناخته شده علماى شيعه كه در كتاب‌هاى ابن جنيد، ابن ابى عقيل، شيخ طوسى و سيد مرتضى به كار برده شده است، استنباط كرد؛ همچنان كه بزرگانى مانند كاشف‌اللثام، كاشف‌الغطاء، صاحب رياض، صاحب مسالك، شهيد اول، شهيد ثانى، علامه حلّى و نظاير آنها نيز همين طريق را رفتند.

همچنين حضرت امام فرمودند كه در عين حال، در استنباط احكام شرعى، بايد از روش‌هاى جديد هم استفاده كرد. اين فرمايش ايشان بسيار مهم است.

معناى اين فرمايشِ ايشان اين است كه احكام شرعىِ مسائل مستحدثه را نمى‌توان با روش‌هاى پيشينْ استنباط كرد.

موضوعات مستحدثه، موضوعاتى هستند كه در دوره‌هاى قبلْ وجود نداشته‌اند و به تازگى يافت شده‌اند. به اين گونه موضوعات نمى‌توان با ديد ساده و كوتاه و بسته نگريست و گمان كرد كه احكامِ اينها را هم مانند احكامِ موضوعاتِ سابق، مى‌توان با روش‌هاى پيشين استنباط كرد.

بايد توجه كرد كه استنباط احكامِ موضوعات مستحدثه، روش‌هاى ويژه‌اى دارد.

به عنوان مثال، سرمايه‌دارىِ جديد غرب در مقابل تز اقتصادى كمونيسم، يك مولود جديد و يك موضوع مستحدثه است. نبايد به اشتباه گمان كرد كه سرمايه‌دارى غرب يعنى پولدار و ثروتمند. اگر چنين بود، با همان مدرك و دليلى كه قارون را رد مى‌كرديم، يك سرمايه‌دار غربى را هم رد مى‌نموديم.

اما سرمايه‌دار غرب، موضوع ديگرى غير از قارونِ سابق است. سرمايه‌دارى غربى موضوع جديدى است كه بايد به سبك خاصّ خودش آن را بررسى و رد نمود.

همچنين موضوعات ماليات، انفال، ذخاير زيرزمينى، معادن زيرزمينى و ديگر موضوعاتى كه حضرت امام در آن نامه‌شان به آنها اشاره كرده‌اند، مانند قطع درخت و تنظيم خانواده، همه اينها موضوعات مستحدثه هستند.

براى استنباط احكام شرعىِ مسائل مستحدثه، بايد با يك ديد وسيع و همه جانبه، اين موضوعات را شناخت. پيامدها و مفاسد و مصالحِ آنها را شناسايى كرد و سپس حكم شرعىِ اين موضوعات را استنباط نمود.

حضرت امام در اينجا رهنمودى براى محافل علمى و اجتهادى و فقهى ارائه نموده‌اند كه هيچ چيز نمى‌تواند با آن برابرى كند.

خداوند ان‌شاءالله وجود ايشان را از همه آسيب‌ها محفوظ بدارد. (آمين حاضران)