افزون بر اينها، همچنين موضوعاتِ حفظ محيط زيست، سالم‌سازىِ طبيعت، جلوگيرى از قطع درخت در منازل و املاك، اطعمه و اشربه، جلوگيرى از مواليد، تنظيم خانواده در موارد ضرورى، حلّ معضلات طبى، پيوند اعضاى بدن انسان به انسان، معادن زيرزمينى و معادن سطحى.

همچنين تغيير موضوعاتِ حلال و حرام و توسعه و تضييقِ بعضى از احكام در زمان‌ها و مكان‌هاى مختلف، مسائل حقوقىِ بين المللى، نقش زن در جامعه، حدود آزادى فردى و اجتماعى، برخورد با كفر و شرك و التقاط و بلوك تابع كفر و شرك، انجام فرايض دينى در فضا و ترسيم ولايت فقيه.

حضرت امام فرموده‌اند كه اجتهاد مصطلح در حوزه‌هاى علميه، براى استنباط احكامِ اين موضوعات، كافى نيست و بايد در باره آنها تجديد نظر شود.

ان‌شاءالله افرادى كه صلاحيتِ علمى و تقوايى و فكرى و قلمى دارند، از اين رهنمودهاى آسمانىِ حضرت امام، استفاده كنند و در باره اين موضوعاتْ تحقيق نمايند.

من دو سال پيش، در كانون توحيد مباحثى تحت عنوان «فقه و مقتضيات زمان» مطرح كردم و چندين جلسه در اين باره صحبت كردم. پس از اين نامه حضرت امام، تصميم گرفتم كه اگر ان‌شاءالله فرصتى يافتم، باز به تحقيق و بحث در باره اين مسائل، بپردازم؛ اما اين كار، بسيار بزرگ است و به وسيله يك نفر و دو نفر و ده نفر و صد نفر، انجام شدنى نيست. بايد ان‌شاءالله يك بسيج و نهضت عمومى براى تحقيق در باره اين مسائل به وجود آيد.

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحيمِ وَ الْعَصْرِ انَّ الانْسانَ لَفى‌ خُسْرٍ الَّا الَّذينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ وَ تَواصَوْا بِالْحَقِّ وَ تَواصَوْا بِالصَّبْرِ[1] و السلام عليكم و رحمة اللّه و بركاته.

47 جمعه 30 دى 1367- دانشگاه تهران مهم‌ترين عنوان: نقش ولايت فقيه در حلّ بحران‌ها

خطبه اول‌

بسم اللّه الرّحمن الرّحيم‌

الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمينَ وَ الصَّلاةُ وَ السَّلامُ عَلى‌ سَيِّدِنا وَ نَبِيِّنا ابِى الْقاسِمِ مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ الطَّيِّبينَ الطَّاهِرينَ.

خداوند متعال مى‌فرمايد:

«يا ايُّهَا النَّبِىُّ انَّا ارسَلْناكَ شاهِداً وَ مُبَشِّراً وَ نَذيراً وَ داعِياً الَى اللَّهِ بِاذْنِهِ وَ سِراجاً مُنيراً»[2]

[اى پيامبر! ما تو را فرستاديم تا شاهد و مژده دهنده و بيم دهنده باشى و مردم را به فرمانِ خدا به سوى او بخوانى، و چراغى تابناك باشى.]

عِبادَ اللَّه اتَّقُوا اللَّهَ فَانَّ التَّقْوى‌ خَيْرُ الزَّاد.

بندگان خدا! تقواى الهى را در پيش گيريد كه تقوا بهترين توشه‌ها است‌

يكى از امتيازات بسيار بزرگ و مهمّ نظام اسلامى كه نظام حكومتىِ الهى مى‌باشد، اين است كه نظام اسلامى و اصولًا نظام خدايى در هيچ وضعيت و شرايطى، به بن‌بست برخورد نمى‌كند. راه پيشرفت نظام اسلامى، هميشه باز است.

اين امر، يكى از تفاوت‌هاى نظام اسلامى با ساير نظام‌هاى اجتماعى است. نظام‌هاى غير خدايى هر قدر پيشرفته و مترقى و تكامل يافته باشند، در برخورد با حوادث روزگار و پيشامدهاى مختلف، گرفتارِ تنگناها و

[1]- سوره عصر( 103).

[2]- سوره احزاب( 33)، آيه 45.