يك حادثه و جريانِ عادى و موردى است كه اتفاق افتاده و به مرور زمان، خودش از بين مى‌رود. از اين رو در اوايل، واكنشِ تندى نشان ندادند. تنها گاه‌گاهى پيشِ حضرت ابو طالب نسبت به مسلمانان، اظهار تنفر مى‌كردند.

هنگامى كه آثار و علايم دعوت اسلامى در كوى و برزن، كوچه و بازار و خانواده‌ها آشكار شد، قريش و ديگر طوايف عرب، از پيامبر صلى الله عليه و آله عصبانى شدند و به مقابله با مسلمانان پرداختند.

يك روز همه مسلمانان را به شِعب ابى طالب تبعيد كردند و آنها را محاصره اقتصادى و ممنوع المعامله نمودند.

روزى ديگر، تصميم گرفتند كه مسلمانان را در كوچه و بازار شكنجه كنند. آن قدر شكنجه و اذيتِ مسلمانان را ادامه دادند كه منجر به هجرتِ اوّليّه آنها به حبشه شد.

سپس به آزار پيامبر صلى الله عليه و آله پرداختند تا اينكه روزى او به «طائف» رفت، شايد كمى آنجا بياسايد. پيامبر صلى الله عليه و آله از طائف با ناراحتى و با وضع بدى باز گشتند. در آنجا روزى بسيار تلخ و غمگين كننده بر رسول الله صلى الله عليه و آله گذشت. آنگاه ابو جهل جمعى را دور خودش جمع كرد و در مكه به پيامبر صلى الله عليه و آله حمله كردند و ايشان را زدند و مجروح نمودند.

روزى ديگر، زن ابو لهب در مسجد الحرام مزاحمِ پيامبر صلى الله عليه و آله شد و روزى ديگر، خانه پيامبر صلى الله عليه و آله را سنگباران كردند، به گونه‌اى كه حضرت خديجه همسر گرامى پيامبر صلى الله عليه و آله مجروح شد.

تا سال هجرت، كفّار با اسلام مقابله مى‌كردند اما برخوردهاى آنها بيشتر پراكنده و موضعى بود. اما در اين سال، احساس كردند كه خطر، بسيار جدّى شده است و بايد دست از پراكنده كارى بردارند.

مشركين، اجلاس عمومى تشكيل دادند.

همه گرد هم آمدند تا تصميم اساسى بگيرند.

پيامبر صلى الله عليه و آله را بكُشند و ريشه اسلام را بكَنند و هر كدام از مسلمانانِ ديگر كه به آيين شرك باز نگشت، او را هم بكشند. در مورد درگيرى با بنى هاشم هم گفتند، اگر لازم شد با بنى هاشم هم درگير مى‌شويم.

اين خطرناك‌ترين تصميمى بود كه تا آن موقع گرفته بودند. با حمايت پروردگار و عنايتِ غيبى، تمام نقشه‌هاى آنها نقش بر آب شد. پيامبر صلى الله عليه و آله جان به سلامت بُرد و به مدينه هجرت كرد. در دوره سيزده ساله اقامتِ پيامبر صلى الله عليه و آله در مكه پس از بعثت و در مسئله هجرت، حوادثِ بسيار سختى براى ايشان پيش آمد. در حلّ همه آن مشكلات، دستِ خداوند، دستِ جبرئيل و امدادهاى غيبى به روشنى ديده مى‌شود.

از هنگامى كه پيامبر صلى الله عليه و آله به مدينه آمد، دعوت اسلامى جان گرفت. مشركان براى از بين بردنِ نور خدا، پى در پى به مسلمانان حمله مى‌كردند. اما با هدايت پروردگار و ارشاد پيغمبر صلى الله عليه و آله و استقامت مسلمانان، از حملات مشركان، بهره‌بردارىِ صحيح نمى‌شد.

در نتيجه، اين حملات به جاى آنكه موجب تضعيف اسلام شود، موجب تقويتِ اسلام مى‌شد.

در مدينه، اسلام جاى مناسبى پيدا كرد.

محل، شهر و مسجد پيدا كرد. حكومت تشكيل داد و به عنوان يك واقعيت، خودش را نشان داد.

بررسى تاريخ غزوات و سَرايا نشان مى‌دهد كه مسلمانان پس از رفتن به مدينه هم آرامش نداشته‌اند. نبردهاى بدر، احد، احزاب، خيبر، و حنين و مانند آنها، يكى پس از ديگرى پيش آمدند.

در مدينه، ياران پيامبر صلى الله عليه و آله همواره درگير بودند. دشمن، امنيتِ آنها را تهديد مى‌كرد. مسلمانان، در راه دفاع از