قرآن با ارائه آگاهى‌هاى مربوط به شناخت مسير، از آن به «هدايت سبيل»[1] تعبير نموده و ازجمله دلمشغولى‌هاى‌[2] انسان‌هاى پاك نهاد را نيل به صراط مستقيم‌[3] مى‌داند؛ چنان كه آنان هماره در مناجات با خداوند، ثبات در اين راه را خواستارند.[4]

راه خدايى‌

در نگاه قرآن، در زندگى دو مسير فراروى انسان قرار دارد: مسيرى كه الهى است و از آن به‌ «صِراطِ اللَّهِ»[5] يا «سَبِيلِ اللَّهِ»[6] ياد شده و مسيرى كه نهايتِ آن آتش جهنم بوده و تباهى انسان را رقم مى‌زند و از آن به‌ «صِراطِ الْجَحِيمِ»[7] يا «سَبِيلِ الطَّاغُوتِ»[8] تعبير شده است؛ اين دو مسير،

[1]. عنكبوت: 69:(\i وَ الَّذِينَ جاهَدُوا فِينا لَنَهْدِيَنَّهُمْ سُبُلَنا\E). افزون بر اين در آيه(\i وَ ما لَنا أَلَّا نَتَوَكَّلَ عَلَى اللَّهِ وَ قَدْ هَدانا سُبُلَنا وَ لَنَصْبِرَنَّ عَلى‌ ما آذَيْتُمُونا وَ عَلَى اللَّهِ فَلْيَتَوَكَّلِ الْمُتَوَكِّلُونَ‌\E)( إبراهيم: 12)، به تحقق اين هدايت در شان توكل‌كنندگان به خداوند تصريح شده است.

[2]. تفسير من وحى القرآن، ج 1، ص 79.

[3]. فاتحه: 6:(\i اهْدِنَا الصِّراطَ الْمُسْتَقِيمَ‌\E):« به راه راست ما را راهبر باش».

[4]. مجمع البيان، ج 1، ص 104؛ تفسير من وحى القرآن، ج 1، ص 82.

[5]. شورا: 53:(\i صِراطِ اللَّهِ الَّذِي لَهُ ما فِي السَّماواتِ وَ ما فِي الْأَرْضِ أَلا إِلَى اللَّهِ تَصِيرُ الْأُمُورُ\E):« راهِ همان خدايى كه آنچه در آسمان‌ها و آنچه در زمين است از آنِ اوست. هش‌دار كه‌[ همه‌] كارها به خدا بازمى‌گردد». حج: 24:(\i وَ هُدُوا إِلَى الطَّيِّبِ مِنَ الْقَوْلِ وَ هُدُوا إِلى‌ صِراطِ الْحَمِيدِ\E):« و به گفتار پاك هدايت مى‌شوند و به سوى راه‌[ خداى‌] ستوده هدايت مى‌گردند». و بنگريد آيات: ابراهيم: 1؛ سبأ: 6؛ أنعام: 126.

[6]. اين تركيب در قرآن فراوان به‌كار رفته است؛ براى نمونه بنگريد به آيات: نساء: 76؛ أعراف: 45؛ انفال: 47؛ توبه: 38؛ ص: 26.

[7]. صافات: 23:(\i مِنْ دُونِ اللَّهِ فَاهْدُوهُمْ إِلى‌ صِراطِ الْجَحِيمِ‌\E).

[8]. نساء: 76:(\i الَّذِينَ آمَنُوا يُقاتِلُونَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ وَ الَّذِينَ كَفَرُوا يُقاتِلُونَ فِي سَبِيلِ الطَّاغُوتِ فَقاتِلُوا أَوْلِياءَ الشَّيْطانِ إِنَّ كَيْدَ الشَّيْطانِ كانَ ضَعِيفاً\E):« كسانى كه ايمان آورده‌اند، در راه خدا كارزار مى‌كنند، و كسانى كه كافر شده‌اند، در راه طاغوت مى‌جنگند؛ پس با ياران شيطان بجنگيد كه نيرنگ شيطان‌[ در نهايت‌] ضعيف است».