مقدمه

يکي از ثمره‌هاي علمي پژوهش در شخصيت روايي راويان و اصحاب امامان:، آشنايي و درک بهتر ابعاد زندگي و شناخت مسائلي است که امامان معصوم: در هر عصر با آن روبه‌رو بوده‌اند. از ديگر دستاورد‌هاي اين بررسي، پي‌بردن به اعتبار يا عدم اعتبار اخبار راويان بوده که اين ملاک در اعتبارسنجي روايات ايشان نيز مؤثر است.

يونس بن عبدالرحمن از جمله راوياني است که نقش‌ مهمي در منابع حديثي داشته است؛ بنابراين تحقيق درباره شخصيت روايي وي براي اعتبارسنجي رواياتي که گزارش کرده، ضرورت دارد.

گرچه درباره يونس به‌صورت ضمني[125] يا اختصاصي،[126] نگاشته‌هايي صورت گرفته، اما تاکنون هيچ نوشتاري، زندگي‌نامه و شخصيت روايي او را به‌صورت يک‌جا بررسي نکرده است. شناخت شاخصه‌هاي مختلف رجالي يک راوي از فوايد اين مقاله است. زندگي‌نامه، شخصيت علمي، شخصيت ديني و بررسي اتهامات گفته شده درباره يونس، در چهار گفتار بيان مي‌شود.

گفتار نخست: زندگي‌نامه

ابومحمد يونس ‌بن ‌عبدالرحمن در زمان حيات امام صادق7 و مصادف با سال‌هاي آخر خلافت هشام ‌بن ‌عبدالملک خليفه اموي (105 تا 125ق) متولد شد.[127] امام صادق7 در سال 148ق به شهادت رسيدند و هشام در سال 125ق از دنيا رفت؛ بنابراين کمينه عمر يونس در سال شهادت امام صادق7 23 سال بوده است.[128]

کتاب‌هاي رجالي، محل تولد يونس را ذکر نکرده‌اند. وي با عنوان مولي آل‌يقطين[129] يا مولي

[125]. ر.ک: معجم رجال الحديث، ج20، ص198؛ قاموس الرجال، ج11، ص170.

[126]. ر.ک: جايگاه يونس بن عبدالرحمن در کلام اماميه؛ يونس بن عبدالرحمن، سلمان روزگار.

[127]. ر.ک: رجال النجاشي، ص446.

[128]. معجم‌ رجال ‌الحديث، ج20، ص216.

[129]. يقطين بن موسي، مولي بني اسد، کوفي ‌الاصل بوده و در بغداد سکني داشته است. او که در زمان بني‌اميه مي‌زيسته، در دوران مروان حِمار، خليفه بني‌اميه، احضار مي‌شود، اما فرار مي‌کند و پس از مدتي که هاشميون در دستگاه حکومت بني‌عباس جايگاهي پيدا مي‌کنند، دوباره به بغداد باز مي‌گردد. علي فرزند يقطين سال 124ق در کوفه متولد شد. (ر.ک: فهرست ‌الطوسي، ص511؛ ر.ک: رجال ‌النجاشي، ص273).