ولادت را هنگام طلوع فجر و چهل سال پیش از بعثت ذکر می‌کند که مطابق با دیدگاه شیعیان بوده است. در مورد دیگر، در یاد از فرزندان رسول خدا با تعبیر «رُوِی ایضاً»، روایتی را آورده که بیان‌گر این است که از میان فرزندان رسول خدا تنها فاطمه3 بعد از مبعث پیامبر متولد شده است. اعتبار این قول _ که در درجه دوم قرار گرفته _ از نظر کلینی در حد اعتبار قول اول نبوده است؛ هر چند در برخی روایات شیعی به آن اشاره شده است.[1]

_ تدوین متن ترکیبی

کلینی این متن تاریخی را از ترکیب چندین متن پدید آورده و به نظر نمی‌رسد که ناظر و برگرفته از متن خاصی بوده و تنها بر یک نوشته تکیه کرده باشد. او ترکیبی از روایات عامه و خاصه را مورد نظر قرار داده است. برخی ساختاربندی‌های مربوط به سال‌شمار زندگی پیامبر _ که کلینی آن را بازتاب داده است _ به همان گونه در گزارش‌های قدیمی‌تر نیز وجود داشته و به اسم دیگران ثبت شده است.

نتیجه

کلینی در کتاب الکافی و در باب «مولد النبی»، پیش از آوردن احادیث مربوط به رسول خدا، در یک صفحه بدون ارائه اسناد، گزارش‌ها و آگاهی‌هایی عمومی و تاریخی در باره پیامبر به دست داده است که نوشته حاضر وظیفه بررسی آنها را بر عهده داشت.

از بررسی‌های انجام شده در باره مستندات و منابع کلینی در این بخش می‌توان به این نتیجه رسید که منابع او در بررسی زندگانی پیامبر، نوشته‌ها و روایات کسانی بوده که از افراد نزدیک و متمایل به عامه به شمار می‌رفته‌اند. البته کلینی، ضمن بهره‌گیری از روایات مشهور و محور قرار دادن آنها در باب مولد النبی به گزارش‌های شیعی نیز توجه نموده و این موارد را به صورت فرعی و ذیل روایت مشهور درج کرده است.

این بررسی مشخص ساخت که منبع عمده وی برای ارائه این گزارش‌ها چهار روایت بوده که به صورت ترکیبی از آنها بهره گرفته شده است: روایت زبیر بن بکار، روایت سعید بن مسیب، روایت نصر بن علی جهضمی و چند روایت مشهور دیگر. روایت زبیر بن بکار _ که از دانشمندان عامه است _ نسبت به روایات دیگر، جایگاه والایی نزد کلینی یافته؛ به گونه‌ای که پنج گزارش از ده گاه‌شمار بررسی شده در این نوشته با اتکا به روایت زبیر بن

[1]. الکافی، ج8، ص340.