_ استناد به مشهورات

كلینی در ارائه گزارش‌های تاریخی حساسیتی نسبت به ناقلان متن و استفاده از متن‌های منسوب به گروه‌های غیر امامی ندارد. در این باره به مشهورات موجود اکتفا کرده و بر گرفتن مطالب تاریخی را از منابع عامه مضر به هدف خویش نمی‌دیده است.‌ بدین جهت، مطالب ارائه شده گاه هم‌سو با منابع اهل سنت است. خط مشی او در ذكر مطالب تاریخی به كار گیری قاعده تسامح بوده است. كلینی در همین باب، زینب و رقیه را از جمله دختران پیامبر6 از خدیجه می داند؛ حال آن كه گروهی از شیعیان این انتساب را رد نموده ‌و آن دو را _ كه به همسری عثمان بن عفان در آمدند _ ربیبه و نه فرزند رسول خدا6 دانسته‌اند. ابو القاسم کوفی (م352ق)، نویسنده کتاب الاستغاثه فی بِدَع الثلاثه
_ که معاصر کلینی بوده _ چنین نظری داشته است؛[1] چنان که برخی گفته‌اند کلینی در باره تاریخ موالید و وفیات در پی تحقیق و تمییز صحیح از سقیم نبوده است و تنها به نقل عبارت بعضی از مورخان _ كه نزدش بوده _ بسنده كرده است.[2]

_ بهره‌گیری از ساختار رایج دیگر علوم

كلینی در این مختصر تاریخی در صدد ارائه اطلاعات مربوط به احوال شخصی پیامبر بوده است و به موضوعاتی چون ولادت،‌ وفات، پدر،‌ مادر، همسر، فرزندان، جد و عمو اشاره كرده است. الگوی او در این باره كتاب‌های تراجم‌نگاری عصر وی بوده كه به همین سبک و ترتیب اطلاعات را ارائه می كردند. نمونه این روش، كتاب تاریخ اهل البیت ابن ابی الثلج (م325ق) است.[3] كلینی بنا نداشته به تحولات سیاسی و اجتماعی زندگانی پیامبر بپردازد. از این رو، به بخش‌های برجسته‌ای هم‌چون غزوات هیچ اشاره‌ای نكرده است.

_ توجه به اقوال دیگر

برخی اختلاف روایات از نظر کلینی مهم بوده و به این موارد، پس از آوردن قول مشهور، اشاره کرده است. چون زمان دقیق ولادت پیامبر را هنگام زوال خورشید در روز جمعه دوازدهم ربیع الاول نوشته، در ادامه با تعبیر «رُوِی ایضاً» روایتی را منعکس کرده که زمان

[1]. الاستغاثه، ج1، ص64- 77؛ نیز ر.ک: الصحیح من سیرة النبی الأعظم، ج2، ص129.

[2]. باز پژوهی تاریخ ولادت و شهادت معصومان، 106، به نقل از محدث نوری در كتاب میزان السماء.

[3]. ابن ابی الثلج در موضوعاتی چون اعمار النبی و الائمة،‌ اولاد النبی و اسماء النبی (ص65، 89، 119) به ارائه آگاهی های مربوط به پیامبر پرداخته است.