3- خطأ محض‌

اگر سنگى را به سوى حيوانى پرت كند، تصادفا به انسانى اصابت كند و او را بكشد يا يكى از عضوهايش را از بين ببرد، يا بر فراز بامى راه برود، تصادفا سقف فرو ريزد و انسانى زير آوار بماند، يا تفنگ را در دست بگيرد كه آن را اصلاح كند، تصادفا تيرى از آن پرتاب شود و انسانى را بكشد و يا مصدوم نمايد، چنين كارى را خطأمحض گويند.

(مسأله 2156) جنايت عمدى اگر ديگر شرايط آن كه در باب قصاص بيان شده، فراهم شود، موجب قصاص مى‌باشد و بدون رضايت طرفين تبديل به ديه نمى‌شود.

(مسأله 2157) در جنايت شبه عمد ديه بر گردن جانى هست، يعنى كسى كه مرتكب جنايت شده، بايد ديه را بپردازد، اگر خوددارى كند، يا بميرد بر ذمّه‌اش مى‌ماند و بايد از مال او پرداخت شود. و اگر مالى نداشته باشد مانند ديگر قرضهايى استكه بر عهده‌اش مى‌ماند.

(مسأله 2158) در جنايت خطأمحض ديه لازم است، ولى بر عهده «عاقله» يعنى فاميلهاى پدرى جانى است.

(مسأله 2159) عاقله عبارتند از: پدر، فرزندان، نواده‌ها، پدرانِ پدر، عموها، پسر عموها و نوه عموها. يعنى مردان از فاميلهاى پدرى.

(مسأله 2160) ديه عمد بايد تا يكسال از حين وقوع جنايت پرداخت شود، و ديه شبه عمد و خطا بايد در ظرف سه سال پرداخت شود.