(مسأله 1273) درختى چون سدر كه از برگ و ميوهاش استفاده مىشود، و يا درختى چون
بيد كه فقط از چوبش استفاده مىشود، و يا هر درخت ديگرى كه از غير ميوهاش استفاده
مىشود، مىتواند مورد قرارداد مساقات واقع شود.
احكام
مشترك بين مزارعه و مساقات
مزارعه
و مساقات از عقدهايى هستند كه بر مبناى التزام دو طرف قرارداد منعقد شدهاند. صاحب
زمين و صاحب درخت از طرف مقابل تلاش و كوشش در زراعت و به ثمر رسانيدن مزرعه،
جاليز و باغ را مىخواهد، او نيز در برابر تلاش خود ازمالك مىخواهد كه پيش از
شروع به كار تعهد نمايد كه بخشى از غلّه و يا ميوه از آنِ او باشد.
(مسأله
1274) با توجه به اينكه مزارعه و مساقات از قراردادهاى مالى هستند، در
آنها ايجاب و قبول شرط است، آنچنانكه در ديگر عقدها گفتيم. و بايد طرفين حق تصرّف
در مال خود را داشته باشند. و به جهت خردسالى، ديوانگى، بردگى ياسفاهت از تصرّف
مستقل محروم نباشند.
(مسأله
1275) مزارعه و مساقات از عقود لازمه هستند و بدون اقاله طرفين و يا فسخ
كسى كه حقّ خيار فسخ داشته باشد، فسخ نمىشود.
(مسأله
1276) در صورتى كه كوتاهى كردن كشاورز موجب تلف شدن قسمتى از بذر شود. و
يا موجب صدمه رسيدن به زمين يا درختان بشود نيز ضامن است.
(مسأله
1277) اگر در قرارداد شرط شده كه شخصا كار را انجام دهد و از ادامه كار
ناتوان شود، قرارداد باطل مىشود و به مقدار كارى كه انجام داده، از اجرت سهمش را
مىبرد.