2) ربا پرداز

3) تنظيم كننده سند ربا

4) ضامن و گواه بر ربا

(مسأله 1905) ربا بر دو قسم است:

1- رباى قرضى، كه در بخش «قرض» از آن بحث خواهيم كرد.

2- معامله ربوى، يعنى ربا در معاملات.

(مسأله 1906) معامله ربوى آنست كه كالا و بهاى آن از يك جنس باشند و مقدار يكى از آنها بيشتر از ديگرى باشد، مثل اينكه ده من گندم خوب را به بيست من گندم نامرغوب بفروشد.

(مسأله 1907) اگر كسى با آسيابان قرار بگذارد كه به او ده من گندم بدهد و او در مقابل نُه من آرد به او تحويل دهد، حرام و ربا است.

(مسأله 1908) اگر 10 من گندم خوب را با دوازده من گندم نامرغوب مصالحه كند، حرام و رباست.

(مسأله 1909) اگر كسى 10 من گندم خوب از كسى طلب دارد، او گندم خوب ندارد، و به جاى 10 من گندم مرغوب، مقدار بيشترى گندم نامرغوب ميدهد، ربا و حرام است.

(مسأله 1910) آنچه در مسائل بالا گفته شد در مواردى است كه دو كالا از يك جنس با مقدار مختلف در عوض يكديگر مورد دادوستد قرار بگيرد، در غير اين صورت حرام نخواهد شد. به مواردى از آن در مسائل زير اشاره ميكنيم:

(مسأله 1911) اگر كسى مقدارى گندم به شخص ديگر هبه ميكند، به شرط اينكه او نيز مقدار بيشترى گندم به او هبه كند، مانعى ندارد.