بيان در علوم و مسائل كلى قرآن (فارسي) - الخوئي، السيد ابوالقاسم

نام کتاب : بيان در علوم و مسائل كلى قرآن (فارسي) نویسنده : الخوئي، السيد ابوالقاسم جلد : 1 صفحه : 345

نسخ در لغت به معناى «نقل» و «تغيير» دادن نيز آمده است، چنان كه مى گويند: «تناسخ المواريث و الدّهور» يعنى ثروت ها و زمان ها متغيّر گشته است.
نسخ در لغت به معناى «ازاله» و از بين بردن هم به كار رفته است، چنان كه مى گويند: «نسخت الشّمس الظّلّ» يعنى آفتاب، سايه را از بين برد و «نسخ» در ميان صحابه رسول خدا(ص) و مسلمانان دوران هاى بعد بيشتر در همين معنى استعمال مى شده است و به مخصّص و مقيّد و هر آن چه استثنا و تبصره اى بر كليات و عمومات باشد، ناسخ مى گفتند[1] زيرا اين ها در واقع حكم را تغيير داده و از بين مى برند.
نسخ در اصطلاح
نسخ در اصطلاح خاص علما و دانشمندان دينى با الهام از معناى لغوى آن، عبارت است از برداشته شدن حكمى از احكام ثابت دينى در اثر سپرى شدن وقت و مدّت آن، يعنى تغيير يافتن حكم چيزى يا سپرى شدن وقت و دوران آن حكم.
و اين كه در تعريف نسخ اصطلاحى، كلمه «ثابت» را اضافه نموديم، به دليل اين است كه اگر حكم ثابت نباشد و با تغيير موضوع تغيير پيدا كند، نسخ ناميده نمى شود، مانند برداشته شدن وجوب روزه ماه رمضان با سپرى شدن ماه رمضان كه آن را نسخ نمى نامند زيرا وجوب روزه هميشگى نيست و موضوع آن ماه رمضان است كه با تمام شدن آن، وجوب روزه هم تغيير پيدا مى كند و مانند تمام شدن وجوب نماز با تمام شدن وقتش و مانند از بين رفتن مالكيت كسى با مرگ وى كه هيچ يك از اين ها نسخ ناميده نمى شوند، زيرا در همه اين موارد موضوع حكم از ميان رفته است نه خود حكم و برداشته شدن حكم با تغيير موضوع، نه نسخ ناميده مى شود و نه از نظر امكان و وقوع در ميان علما و دانشمندان مورد اختلاف و گفت وگو مى باشد.
توضيح: براى روشن شدن نسخ واقعى كه در اينجا مورد بحث و گفت و گوى ماست، نظر خواننده عزيز را به اين توضيح جلب مى كنيم:
هر حكمى كه از طرف شريعت و قانون اسلام، جعل مى شود و هر قانونى كه از طرف قانونگذار واقعى تصويب مى شود. از نظر ثبوت و واقعيت داراى دو صورت و دو مرحله مى باشد:

[1] در تفسير منسوب به ابن عباس، معمولا تبصره زدن بر كليات و عمومات نسخ ناميده شده است.

نام کتاب : بيان در علوم و مسائل كلى قرآن (فارسي) نویسنده : الخوئي، السيد ابوالقاسم جلد : 1 صفحه : 345

فرمت PDF

شناسنامه

فهرست