قاسم بن امام حسن مجتبى (ع): در كتب تاريخ، تراجم و انساب، براى امام حسن مجتبى (ع) از 15 تا 31 فرزند، ذكر شده است.[276] با مرورى اجمالى به مقاتل و منابع تاريخى، چنين به دست مى‌آيد كه چهار تا شش تن از فرزندان امام حسن مجتبى (ع)، به نام‌هاى حسن مثنّى، قاسم، عبدالله، عمرو، عبدالرحمان و ابوبكر، به همراه امام حسين (ع) به سوى كربلا، حركت كردند.[277] عبدالرحمان در مسير حج و با لباس احرام، در منطقه ابواء از دنيا رفت‌[278] و قاسم، عبدالله و ابوبكر نيز در روز عاشورا، به شهادت رسيدند.[279]

قاسم از همسر امام حسن (ع)، به نام «رمله» كه ام‌ولد بود، به دنيا آمد.[280] شواهدى وجود دارد كه اين بانو، مادر ابوبكر بن حسن (ع) نيز بوده و در كربلا، به همراه فرزندانش، حضور داشته است.[281]

برخى از منابع، سال ولادت قاسم را 47 هجرى ذكر كرده‌اند.[282] بنابراين او در زمان شهادت پدر بزرگوارش، سه ساله و در واقعه كربلا سيزده يا چهارده ساله بوده است.[283] اما به گفته بيهقى، او در زمان شهادت، شانزده ساله بود.[284]

قاسم، نوجوانى بود كه هنوز به سن بلوغ نرسيده بود. وقتى به منظور اجازه گرفتن براى به ميدان رفتن، نزد امام حسين (ع) آمد، امام نظر بر او افكند و دست بر گردنش‌

[276] . الارشاد، ج 2، ص 20؛ اعلام الورى، ص 212؛ مناقب آل ابى‌طالب، ج 4، ص 29؛ الشجرة المباركة، ص 3؛ كشف الغمّة، ج 2، ص 198؛ تاريخ الائمة، ص 18؛ انيس المؤمنين، ص 92؛ تاج المواليد، ص 103؛ كاشف الغمّة، صص 66 و 67؛ التتمة فى تواريخ الائمة، ص 69.

[277] . مناهل الضرب، ص 23.

[278] . الارشاد، ج 2، ص 26.

[279] . پژوهشى پيرامون شهداى كربلا، صص 100، 102 و 105.

[280] . ابصار العين، ص 36.

[281] . لباب الانساب، ج 1، ص 401.

[282] . كاشف الغمه، ص 33.

[283] . پژوهشى پيرامون شهداى كربلا، ص 109.

[284] . لباب الانساب، ج 1، ص 401.