بپذيرند، او اظهار فراموشى كرد و به نفرين امام، دچار بيمارى پيسى شد و در پى اين بيمارى، سوگند ياد كرد كه ديگر هيچ‌يك از فضيلت‌هاى امام على (ع) را كتمان نكند.[618]

انس در زمان معاويه، از صحابه‌اى بود كه با زياد بن ابيه، حاكم خونريز بصره، همكارى كرد و عهده‌دار غنيمت‌ها شد.[619] امام حسين (ع) در واقعه عاشورا، سپاه عمر سعد را به صحابه‌اى كه تا آن زمان زنده مانده بودند، همچون انس بن مالك، ارجاع داد؛ تا از جايگاه امام (ع) نزد رسول خدا (ص) باخبر شوند.[620]

او وقتى كه سر مبارك امام حسين (ع) را در تشتى برابر عبيدالله بن زياد ديد، لب به اعتراض گشود و با يادآورى شباهت امام حسين (ع) به پيامبر (ص)، گفت: «عبيدالله همان لب و دندانى را با چوبدستى مى‌زند كه رسول خدا (ص) آن را پياپى مى‌بوسيده است».[621]

پس از مرگ يزيد و آشوب در بصره، انس با زبيريان، همسو شد و در سال 64 ه. ق، در پى اخراج كارگزاران اموى از بصره، از سوى ابن‌زبير، امامت جماعت بصريان را به مدت چهل روز يا دو ماه، به عهده گرفت.[622] در پى سركوبى قيام عبدالله بن زبير، وى به دليل همراهى با زبيريان، از صحابه‌اى بود كه حجاج در سال 74 ه. ق، آنان را تحقير كرد و برگردنشان، داغ نهاد. از اين‌رو، انس همواره از حجاج تنفر داشت و اطاعت مسلمانان را از او، حرام مى‌دانست و مردم را به نبرد با او، فرا مى‌خواند و به قيام، «دير الجماجم» عليه حجاج، تشويق مى‌كرد.[623]

حجاج با توهين به انس كه دو تن از پسرانش در قيام عليه امويان، كشته شده‌

[618] . انساب الاشراف، ج 1، صص 156 و 157؛ رجال كشى، ص 45؛ المناقب، ج 2، ص 283.

[619] . تاريخ طبرى، ج 5، ص 224؛ تاريخ بلعمى، ج 4، ص 690؛ البداية و النهايه، ج 8، ص 29.

[620] . الطبقات، ج 1، ص 469؛ تاريخ طبرى، ج 5، ص 425؛ البداية و النهايه، ج 8، ص 179.

[621] . الطبقات، ج 1، ص 482؛ انساب الاشراف، ج 3، صص 222 و 223؛ البداية و النهايه، ج 6، ص 232.

[622] . تاريخ طبرى، ج 5، ص 528؛ تاريخ خليفه، ص 161؛ انساب الاشراف، ج 5، ص 407؛ ج 6، ص 342؛ ج 7، ص 155.

[623] . انساب الاشراف، ج 13، ص 380.