زيارتگاه‌ها و مقابر اهل سنت‌

142. مقبره ابوحنيفه‌

ابوحنيفه نعمان بن ثابت كوفى (80- 150 ه. ق)، فقيه و متكلم بزرگ اهل‌سنت و پايه‌گذار مذهب حنفى، از مذاهب چهارگانه اهل‌سنت است. اتفاق منابع بر آن است كه ابوحنيفه، در خانواده‌اى مسلمان در شهر كوفه، بزرگ شده است. اما درباره گرويدن پدرانش به اسلام، بين روايات، اختلاف و ناهمگونى ديده مى‌شود. بر پايه كهن‌ترين منابع، شرح حال وى، خاندان او با طايفه بنى تيم‌الله بن ثعلبه، از قبيله ربيعه (از شاخه‌هاى مهم قبيله بزرگ بكر ابن وائل) نسبت ولاء داشتند.[1274] ابن عبدالبر نيز نقل كرده است كه ثابت، پدر ابوحنيفه، مملوك مردى از خاندان بنى‌قَفَل (شاخه‌اى از طايفه مزبور)، بوده است.[1275]

...

از عمر بن حمّاد، نوه ابوحنيفه، نقل شده است كه پدربزرگ ابوحنيفه، زوطى نام داشت و از اهالى كابل و مملوك بنى‌تيم‌الله بن ثعلبه بود كه بعداً آزاد شد و فرزندش ثابت، زمانى به دنيا آمد كه او مسلمان شده بود. براساس روايت ديگرى، ابوحنيفه، نامش عتيك ابن زوطره بود كه نام «نعمان» را براى خود برگزيد و پدر خود را «ثابت» ناميد. براساس نقل ديگرى، زمانى كه ابوحنيفه به دنيا آمد پدرش هنوز مسيحى بود و اسلام نياورده بود.[1276]

كنار روايت عمر بن حماد، روايت ديگرى نيز منسوب به برادرش اسماعيل بن حماد وجود دارد كه در آن، نسب ابوحنيفه، به‌صورت «نعمان بن ثابت بن نعمان ابن مرزبان» آمده و ضمن تكيه بر پارسى بودن تبار وى، سوگند ياد شده است كه هيچ‌يك از پدران او، هيچ‌گاه در قيد بندگى نبوده‌اند. براساس اين روايت، نعمان ابن مرزبان، جد ابوحنيفه،

[1274] . الطبقات الكبرى، ج 5، ص 80؛ التاريخ الكبير، بخارى، ج 4، ص 81.

[1275] . الانتقاء في فضائل الائمة الثلاثة الفقهاء، ابن عبدالبر، ص 189.

[1276] . تاريخ بغداد، ج 15، ص 446.