فصل اول كيفيت تعلق نفس به بدن‌

بيان انحاء تعلق‌

مرحوم آخوند رحمه الله كيفيت تعلق شى‌ء به شى‌ء را، به چند قسم تقسيم مى‌كند. و اعلى مرتبه تعلق را، تعلق ماهيت به وجود مى‌داند. تعلق ماهيت به وجود طورى است كه اگر اصل الوجود نباشد، اثرى از ماهيت نيست. و اصلًا در مرتبه ذات، چيزى از خود تحقق ندارد، بلكه متحقق به وجود است و ماهيت، اعتبارى است كه به بركت وجود اعتبار مى‌شود.

مخفى نماند: اصلًا اينجا «تعلق» گفتن غلط است؛ چون تعلق، از احكام وجود است، براى همين جهت اعلى مرتبه تعلق، تعلق وجود منبسط به مبدأ اعلى است كه با قطع نظر از جميع تعينات و حدودات آن، وقتى وجود صرف بسيط منبسط را ملاحظه كنيم، متعلق به مبدأ اعلى است. بلكه به وجود منبسط متعلق گفتن، تسامح است؛ براى اينكه وجود منبسط، صرف التعلق و عين التعلق و عين الربط است و نبايد گفت كه متعلق است؛ زيرا حقيقة المتعلق همان وجود ربطى و تعلق وجود منبسط است.

بلكه اثبات كردن اين حكم براى وجود منبسط با نظر كثرت است. و از احوليت عين ماست كه نمى‌توانيم اشياء را «كما هى» ببينيم. براى اينكه اگر بخواهيم اشياء را

[1] اسفار، ج 8، ص 325.