امكان ندارد به غير آن، مظهريت داشته باشد؛ زيرا وجودش مظهر علم است، پس ديگر نمى‌تواند از قبض، حظّى داشته باشد.

و الحاصل: گرچه در مرتبه ذات- چون وجود صرف است- همه قدرت، عين علم است و همه علم، عين قدرت است، و ليكن در مرتبه ديگر چون بسيط نيست، مظاهر مختلفى دارد؛ فلذا گرچه به يك معنى، هر موجودى مظهر اسماء الهى است و ليكن «غلبه اسمى» در مظاهر داريم؛ لذا يكى مظهر آن اسم است.

پس معلوم شد: ملائكه كه مظهر اسم خدا هستند يكى مثلًا مظهر اسم «عليم» و ديگرى مظهر اسم «قدير» و ديگرى مظهر اسم «قابض» است و آنها مجرد هستند. پس آدم كه مظهر تمام اسماء الهيه است وفوق تمام ملائكه، بلكه فوق تمام موجودات عالم است، و از طرفى اين بدن جسمانى نمى‌تواند مظهر اسم الهى باشد، پس معلوم مى‌شود چيزى در كار است كه فوق التجرد است، و آن نفس است كه از صُقع ربوبى است و به تمام ملائكه امر شد بر او سجده كنند و آن همان مظهر اسم جامع «اللَّه» است، كه وقتى ملائكه اعتراض كردند كه ما تسبيح و تقديس مى‌كنيم، فرمود: «إِنِّي أَعْلَمُ ما لا تَعْلَمُونَ». [1] پس به آدم فرمود: خود را به ملائكه عرضه كن و ملائكه تا ديدند، بلافاصله گفتند: خدايا مى‌دانى كه ما نمى‌دانيم مگر آنچه شما بر ما تعليم فرموديد. [2] معناى تعليم اين نيست كه به آدم زيادتر درس داده و به اينها كمتر درس داده بود، بلكه معناى تعليم اين است كه وجود اينها مظهريت محدودى داشته است و وجود آدمى مظهر همه اسماء الهيه بوده است. انسان مظهريت اسم اعظم الهى را داشته و اسم اعظم، جامع همه اسماء الهى مى‌باشد و تمام اسماء الهيه در او فعليت داشته؛ لذا آدم توانسته است خودش را به ملائكه عرضه بدارد تا بدانند كمالات آدم از آنان بيشتر است، هر چه همه دارند او تنها دارد.

آنچه خوبان همه دارند تو تنها دارى‌

[1] بقره (2): 30.

[2] بقره (2): 32.