تعريف حدوث و قدم و اقسام آنها

مرحوم حاجى در فريده سوم بحث حدوث و قدم را مطرح نموده كه از مباحث مهم و عمده فلسفه الهى و از عوارض وجود است.

در غرر نخست به تعريف حدوث و قدم و بيان اقسام آن مى‌پردازد. در مقام اول حدوث و قدم را تعريف مى‌نمايد.

حدوث، يعنى بودن وجود شى‌ء بعد از عدم آن، و به عبارت ديگر: اگر شيئى بعد از آنكه موجود نبوده موجود شود، حادث است. به تعبير سوم: تعريف شرح الاسمى حدوث عبارت از مسبوقيت شى‌ء به عدم آن و يا مسبوقيت شى‌ء به غير است.

و اما قدم عبارت است از اينكه: مسبوق به عدم خود يا مسبوق به غير خود نباشد، يعنى به هر دو صورت- چه به عدم مسبوقيت به عدم و چه به عدم مسبوقيت به غير- مى‌توان قدم را تعريف نمود. پس قديم يعنى آن چيزى كه موجود است و هميشه موجود بوده و غيرى قبل از آن نبوده است چه آن غير علت و چه عدم باشد.

بعد از تعريف حدوث و قدم به بيان اقسام آن مى‌پردازد.

حدوث و قدم حقيقى و اضافى‌

حدوث و قدم، از يك جهت به حقيقى و اضافى تقسيم مى‌شوند:

تعريف حدوث و قدم حقيقى همان بود كه گذشت، اما قدم اضافى يعنى اينكه: