صرف القوه بعد از تخصص در آنجايى كه حصّه‌اى از او منحاز گشته بر اثر ترتيب مخصصات و گذشتن ايام و تأثير فصول و تأثير تمام عوامل طبيعت، اين حمل، يعنى قوه مخصصه از هيولى، در ظرفى از ظروف تربيت شده و در مراتب، سير كمالى نموده تا به جايى مى‌رسد كه فرد براى يك كلى مى‌شود.

مثلًا اين گياهها كه بيابانها و چمن زارها را پر كرده و طعام انواع حيوانات مى‌شوند، به واسطه تخصصات در حقيقت نباتيه، تفريد مى‌شوند، مثلًا بعد از آنكه در هضم اول، يعنى دهان جويده شد وارد معده گشته در معده به واسطه تبخيرات و نزجها و رطوبتها و فشارها تقسيم گرديده؛ قسمتى كه قابل جذب هيچ قوه‌اى از قواى حاضر در معده نبوده و از مورد تقسيم صاحبان نصيب خارج است دفع مى‌شود، بعد در هاضمه بعدى به تحليل رفته و عصاره آن كشيده مى‌شود و از اين عصاره معده آنچه نياز عضو تحليلى است، عضو گشته و آنچه ما زاد بر عضو بودن و تنميه بدن براى توليد مثل است و در سرتاسر اعضاى فحل شدن به وديعت گذاشته شده، بعد از آنكه به واسطه حرارت غريزيه بدن و پيدايش نزج و تأثير اين عامل طبيعت، از اين اعضا به عالم ديگرى منتقل شد، در مهد ديگرى تحت تربيت مربى و مخصص ديگرى واقع گرديده، يعنى در رحم مادرى قرار مى‌گيرد و همه موجودات عالم از تأثير فصول و اثر مريخ و مشترى گرفته تا تغذيه مادر از اغذيه طبيعت و استفاده از آب و هوا و گذشتن مدتى و قرار گرفتن تحت مالش طبيعت و حرارت معتدله رحمى به ترقى و تكامل آن كمك نموده. و بالجمله: ابر و باد و مه و خورشيد و فلك در كارند، تا تو فردى از كلى انسان شوى.

پس عالمى كه از تخصصات و لواحقات و استعدادات بيرون است و از مدّ سير هيولى خارج است، جهت امكان آن در وجود او كافى است؛ زيرا گفتيم: توليد فرد مسبب از تخصص هيولاست و بعد از تخصص، تأثير عوامل و مخصصات در اينكه اين حصّه را لايق و قابل خلعت موهبت وجود نمايد، دخيل است. و مادامى كه تخصصات، اين قوه ناقابل را قابل مكرمت و لايق موهبت ننمايد، عطا به محل‌