همان فرد صادق است، و لكن اين عموم و خصوص من وجه بين نفس الامر و ذهن شبيه به آن است و مانند عموم مطلقى است كه بين قضايا گويند.

مثلًا معناى اينكه قضيه ضروريه اخص از مطلقه است اين نيست كه به عين قضيه ضروريه، مطلقه هم گويند، بلكه معناى آن اين است كه مطلقه از همان ماده‌اى كه ضروريه متحقق مى‌شود تشكيل مى‌گردد.

از آنچه ذكر شد مطلب در ما نحن فيه واضح مى‌شود؛ زيرا معناى عموم مطلق در نفس الامر آن است كه اشيايى كه از خارجيات نيستند و ذهنيات هستند، نفس الامر آنها همان حاقّ حقيقت آنهاست كه حقيقتى از موجودات در عالم ذهن است، مانند كليات با وصف كليت. و بعضى چيزهاست كه از عالم خارج و در منظره خارجيات به عمل مى‌آيد، نه اينكه نفس الامر، مانند «حيوان عالم»، يك مفهوم باشد كه بر هر فردى بالسويه صادق باشد و مفهومى كه بر فردى صادق است عين آن مفهومى باشد كه بر فرد ديگر صادق است، و الّا اگر چنين باشد، لازم مى‌آيد يك شيئى كه از خارجيات است از ذهنيات باشد، و حال آنكه بايد نفس الامرِ هر چيزى را از حاقّ حقيقت آن ملاحظه نمود.

بنا بر اين معلوم شد كه اين عموم و خصوص، همان عموم و خصوص يا عموم من وجه بين مفاهيم نبوده، بلكه شبيه آن است به لحاظ اينكه از حاقّ حقيقت هر فردى ملاحظه مى‌شود، نفس الامريت بعضى ذهن و بعضى خارج است. مناط اين است كه بايد متن واقع را ملاحظه نمود كه مثلًا آيا اين سبزى از سبزىِ چمنِ خارج است يا از سبزىِ چمنِ ذهن؟

مثلًا كليات با ملاحظه كليت آنها از عالم ذهن و نفس الامر، در مورد آنها قيام در ذهن است. بنا بر اين اگر زيدى كه در خارج ايستاده، تصور شود و به او حكم وجودى نشستن داده شود كذب است؛ چون مخالف متن واقعيت آن است.