مى‌تواند معامله را به‌هم بزند ولى اگر جنسى را كه خريده مثل بعضى از ميوه‌ها باشد كه اگر يك روز بماند ضايع مى‌شود، چنانچه تا شب پول آن را ندهد و شرط نكرده باشد كه دادن پول را تأخير بيندازد، فروشنده مى‌تواند معامله را به‌هم بزند (خيار تأخير).

دهم: حيوانى را خريده باشد كه تا سه روز مى‌تواند معامله را به‌هم بزند و اگر در عوض حيوانى كه خريده، حيوان ديگرى داده باشد، فروشنده هم تا سه روز مى‌تواند معامله را به‌هم بزند [1] (خيار حيوان).

يازدهم: فروشنده نتواند جنسى را كه فروخته تحويل دهد، مثلًا اسبى را كه فروخته فرار نمايد كه در اين صورت مشترى مى‌تواند معامله را به‌هم بزند (خيار تعذر تسليم).

و احكام اينها در مسائل آينده گفته خواهد شد.

مسأله 2133- اگر خريدار قيمت جنس را نداند، يا در موقع معامله غفلت كند و جنس را گران‌تر از قيمت معمولى آن بخرد، چنانچه به قدرى گران خريده كه مردم به آن اهميت مى‌دهند [2]، مى‌تواند معامله را به‌هم بزند و نيز اگر فروشنده قيمت جنس را نداند، يا موقع معامله غفلت كند و جنس را ارزان‌تر از قيمت آن بفروشد در صورتى كه مردم به مقدارى كه ارزان فروخته اهميت بدهند، مى‌تواند معامله را به‌هم بزند.

مسأله 2134- در معامله بيع شرط، كه مثلًا خانه هزار تومانى را به دويست تومان مى‌فروشند و قرار مى‌گذارند كه اگر فروشنده سر مدت پول را بدهد بتواند معامله را به‌هم بزند، در صورتى كه خريدار و فروشنده قصد خريد و فروش داشته باشند معامله صحيح است.

مسأله 2135- در معامله بيع شرط اگرچه فروشنده اطمينان داشته باشد كه هرگاه سر

[1] ظاهراً فروشنده نتواند به‌هم بزند.

[2] ميزان آن است كه مردم او را مغبون بدانند و در كمى و زيادى آن مسامحه نكنند.