كتاب هبه‌

هبه، تمليك عينى است مجاناً و بدون عوض. و اين همان هبه به معناى اعم است كه شامل صدقه و سكنى و غير آن مى‌شود و اما معناى اصطلاحى خاص آن كه در مقابل نظاير آن است، احتياج به قيدهاى خارج‌كننده دارد و مطلب سهل است. و گاهى از آن به «عطيّه» و «نحله» تعبير مى‌شود. و هبه، عقدى است كه احتياج دارد به ايجابى با هر لفظى كه بر مقصود دلالت كند- مانند «هبه كردم (بخشيدم) به تو» يا «به ملك تو در آوردم» يا «اين مال تو» و مانند اين‌ها- و به قبول با چيزى كه دلالت بر رضايت نمايد. و عربى در آن معتبر نيست. و بنابر اقوى با معاطات- با تسليم عين و تحويل گرفتن آن به عنوان هبه- واقع مى‌شود.

مسأله 1- بلوغ و عقل و قصد و اختيار در هر يك از واهب (بخشنده) و موهوب له كه هبه را قبول مى‌كند، شرط است؛ البته قبول ولىّ از طرف مولّى عليه در صورتى كه موهوب له باشد صحيح است. و در موهوبٌ له شرط است كه براى تملك عين هبه شده، قابليت داشته باشد، بنا بر اين هبه قرآن كريم به كافر صحيح نيست. و در واهب شرط است كه مالك عينى كه هبه مى‌كند باشد، بنا بر اين هبه مال ديگرى صحيح نيست، مگر با اذن يا اجازه او. و بايد به جهت سفه يا مفلس بودن، محجور نباشد. و هبه از مريض- در مرض موت- صحيح است، اگر چه زيادتر از ثلث باشد.

مسأله 2- در موهوب (چيزى كه بخشيده مى‌شود) شرط است كه عين باشد، پس هبه منافع صحيح نيست. و اما دين چنانچه هبه شود به كسى كه حق بر عهده او است، بدون اشكال صحيح است و بنابر اقوى قبول در آن معتبر است و فايده ابراء را مى‌دهد ولى ابراء