مسأله 17- اگر چهارپا، سوار و سوق دهنده و افسار بگير داشته باشد، يا دوتاى از آن‌ها را، ظاهر آن است كه در آنچه كه در آن شركت است، اشتراك (در ضمان)، و در آنچه كه در آن انفراد است، انفراد (در ضمان) مى‌باشد؛ و بين مالك و غير او فرقى نيست. و بعضى گفته‌اند: اگر صاحب چهارپا با آن باشد، او ضامن است نه سوار. و اين در صورتى چنين است كه راكب، قاصر باشد.

مسأله 18- اگر دو نفر بر ترك يكديگر آن را سوار شوند، در ضمان مساوى مى‌باشند، مگر اينكه يكى از آن‌ها به جهت بيمارى يا كوچكى ضعيف باشد، پس ضمان بر ديگرى است.

مبحث سوم: در تزاحم موجبات‌

مسأله 1- اگر سبب و مباشر، اجتماع نمايند پس با مساوات آن‌ها يا اينكه مباشر قوى‌تر باشد، مباشر ضامن است؛ مانند اجتماع دافع (هل دهنده) و حافر (حفركننده). و اجتماع قرار دهنده اشياء لغزنده و نصب كننده كارد و دافع و اجتماع روشن كننده آتش با كسى كه انداخته و اجتماع بنا كننده ديوار متمايل با كسى كه ديوار را ريخته. و اگر مباشر، ضعيف و سبب، قوى باشد، پس ضمان بر سبب است مانند اينكه چاهى را در خيابان حفر نمايد و آن را بپوشاند پس غير او شخص سومى را با جهل او به قضيه، دفع نمايد پس در چاه بيفتد، ضمان بر حفركننده است.

مسأله 2- اگر دو سبب جمع شوند، ظاهر آن است كه ضمان بر سببى است كه تأثيرش زودتر است، اگر چه حدوث آن ديرتر باشد؛ مانند اينكه چاهى را در خيابان حفر نمايد و ديگرى سنگى را در كنار آن قرار دهد پس شخصى به سنگ خورده در چاه بيفتد، ضمان برقرار دهنده سنگ است. و اگر كاردى را در چاه نصب كند، پس كسى در چاه روى كارد بيفتد، ضمان بر حفر كننده چاه است. و اگر كسى سنگى را قرار دهد و كسى ديگر، سنگى را پشت آن قرار بدهد پس شخصى به سنگ بخورد و روى سنگ ديگر بيفتد ضمان بر كسى است كه اين شخص به سنگ او خورده است و به همين منوال. اين با تساوى آن‌ها است در عدوان، ولى اگر يكى از آن‌ها عدوان داشته باشد، ضمان فقط بر او مى‌باشد، مانند