صورتى كه موجب حرج و سختى باشد، بعيد نيست كه انكار، حرام باشد.

مسأله 5- اگر اقامه واجب يا ريشه‌كن كردن منكرى متوقف بر بذل مالى باشد كه مورد توجه است، بذل آن واجب نيست؛ ليكن در صورتى كه به گونه‌اى نباشد كه در حرج و سختى بيفتد، خوب است و در صورتى كه موجب آن باشد بعيد نيست كه جايز نباشد. ولى اگر موضوع از چيزهايى باشد كه شارع مقدس به آن اهميت مى‌دهد و در هر حال، خلاف آن را رضايت ندارد، واجب است.

مسأله 6- اگر معروف و منكر از چيزهايى باشد كه شارع اقدس به آن اهميت مى‌دهد، مانند حفظ جان قبيله‌اى از مسلمين و هتك حرمت نواميس آن‌ها، يا از بين بردن آثار اسلام و محو دليل (حقانيّت) اسلام به طورى كه موجب گمراهى مسلمين گردد، يا از بين بردن بعضى از شعائر اسلام مانند بيت الله الحرام به طورى كه آثار و محل آن محو شود و مانند اين‌ها، بايد ملاحظه مهم‌تر بودن را نمود، و هر ضررى اگر چه ضرر جانى باشد يا حرج، موجب رفع تكليف نمى‌باشد. پس اگر برپا داشتن ادله (حقانيّت) اسلام به طورى كه به وسيله آن‌ها گمراهى برطرف شود، متوقف بر بذل جان يا جان‌ها باشد ظاهر آن است كه واجب باشد؛ چه رسد به اينكه در ضرر يا حرجى كه كمتر از بذل جان است واقع شود.

مسأله 7- اگر در اسلام بدعتى واقع شود و سكوت علماى دين و رؤساى مذهب- أعلى اللَّه كلمتهم- موجب هتك اسلام و تضعيف اعتقادات مسلمين شود، بر آنان واجب است به هر وسيله‌اى كه ممكن است انكار نمايند؛ چه انكار آن‌ها در ريشه‌كن ساختن فساد، مؤثر باشد يا نه. و همچنين است اگر سكوت آنان از انكار منكرات، موجب آن باشد و (اينجا) ملاحظه ضرر و حرج نمى‌شود بلكه ملاحظه اهميت مى‌شود.

مسأله 8- اگر در سكوت علماى دين و رؤساى مذهب- أعلى اللَّه كلمتهم- ترس اين باشد كه منكر، معروف يا معروف، منكر شود، بر آنان واجب است كه علمشان را ظاهر نمايند و سكوت جايز نيست و لو اينكه بدانند كه انكارشان در ترك كار فاعل، مؤثر نيست.

و در جايى كه حكم از مسائلى باشد كه مورد اهميت جدّى شارع مقدس است ملاحظه ضرر و حرج نمى‌شود.