[مقدمه و شرح از استاد سيد جلال الدين آشتيانى‌]

[گفتار در مفاتيح غيب‌]

معرفى مندرجات موجود در اين رسالة توقف دارد بر ذكر چند مقدمه در بيان حقيقت وجود، و كيفيت تعين آن حقيقت به دو اسم «احد» و «واحد»، و ظهور كثرات اسمائيه از ناحيه مفاتيح غيب، و بيان ظهور كثرت عقلى در «واحديت»، و كيفيت تعين و ظهور «نبوت تعريفى» و ولايت و نبوت محمديه و ولايت علويه، و سريان آن در كليه درجات وجودى.

قال المصنف، أعلى اللّه مقامه الشريف، في «المصباح» الثاني:

هذه الحقيقة الغيبية لا تنظر نظر لطف أو قهر، و لا تتوجه.

أقول: در مقام «غيب مغيب» و غيب الغيوب نه نشانى از اسم «الظاهر» و نه خبرى از اسم «الباطن» بود؛ حكم ظهور در بطون مندمج، و اسم «احد» و «واحد»، و ديگر اسماء منتشئه از اين دو، با كليه مظاهر اسمائيه در غيب ذات مستهلك بود. نه خبر از اسم و رسم، و نه رايحه تعينى از وحدت و كثرت استشمام مى‌شد. نه از عينيت اسماء و صفات نسبت به ذات، و نه از غيريت اسماء زمزمه‌اى بود، و نه از «وجوب» و «امكان» نشانى در ميان بود. حقيقت غيب الغيوب نه نظر لطف به غير داشت، و نه نظر قهر. لذا از غيب هويت تعبير به «عنقاء مغرب» و «مجهول مطلق» نموده‌اند.

اما اين پرسش كه أبواب خيرات و بركات، يا جواهر موجود در ذات و كلمات طيّبه متحقق در مقام غيب هويت به وجود استجنانى، يا تعين لازم افاضت و