باشد تا آنكه ادعاى بى‌مغز نباشد. و بايد انسان سالك جهد كند كه اذكار و دعاوى لسانى را به قلب رساند و قلب را متذكر و عابد كند كه اگر آن قيام به عبوديّت كرد، جميع قواى مملكت و جنود ظاهره و باطنه قيام به عبوديّت كنند. پس در اول امر، قلب متذكر به ذكر لسان است؛ و در آخر امر، زبان و ساير جوارح ترجمان قلبند.

پس از آن، در ذيل حديث، دستور تحصيل مقام شكر دهد؛ و پس از آن، مقام رضا را تلقين فرمايد، كه هر يك را بيان طولانى مى‌باشد كه اين مقام گنجايش آن را ندارد.

و از آداب مهمه تشهّد و سلام، كه خاتمه صلاة است، معرفت حرمت رسول اكرم ختمى صلى اللَّه عليه و آله است؛ كه بنده سالك بايد به قلب بفهماند كه اگر كشف تام آن سرور نبود، كسى را راه به عبوديّت حق و وصول به مقام قرب و معراج معرفت نبود؛ پس، آن چنان كه در اول نماز رفيق و مصاحب راه معرفت و معراج حقيقت آن سرور و معصومين از ائمه طاهرين بودند، منتهاى سفر نيز بايد تذكر داشت كه آنها اولياى نعم و وسائل وصول اهل معرفت و وسايط نزول بركات و تجلّيات حضرت ربوبيت جلت عظمته، هستند:

لَوْلاهُمْ ما عُبِدَ الرَّحْمنُ وَ ما عُرِفَ الرَّحْمن. [1]

و هر كس شمه‌اى از حقيقت ولايت و رسالت را بداند، خواهد دانست نسبت اوليا عليهم السلام به خلق چه نسبتى است. و ما بحمد اللَّه در رساله مصباح الهداية [2] شرحى از آن مذكور داشتيم.

و اما اشاره به سرّ تشهّد به طورى كه ذكر نموديم فرموده آنجا كه فرمايد:

[1] «اگر ايشان نبودند، خداوند رحمن پرسش نمى‌شد و خداوند رحمن شناخته نمى‌شد.»

[2] مصباح الهداية الى الخلافة و الولاية، كتابى است از حضرت امام نوّر اللَّه مضجعه به زبان عربى در بيان حقايق و معارفى راجع به خلافت و ولايت. در مقدّمه آن چنين مرقوم فرموده‌اند: ... إني احْبَبْتُ انْ أكْشِفَ لكَ في هذه الرّسالةِ بعون اللَّه ولىِّ الهدايةِ في البدايةِ و النّهايةِ طليعةً من حقيقةِ الخلافةِ المحمّديةِ و رشحةً من حقيقةِ الولايةِ العلويةِ عليهما التّحيّات الازليّة الابديّة و كيفيةَ سريانِهما في عوالمِ الغيبِ و الشّهادةِ ... و بِالحَرِىِّ ان نسمّيهَا مصبَاح الهدايةِ الى الخلافةِ و الولايةِ، و ارجو من اللَّه التّوفيقَ فإنّه خير معينٍ و رفيقٍ و استمدُّ من أوليائه الطّاهرةِ في الدّنيا و الآخرة. تأليف اين كتاب شريف در شوّال 1349 هجرى قمرى پايان يافته است.