سخنرانى [در جمع اعضاى شوراي عالى تبليغات اسلامى (تبليغات بر اساس معنويات)]

زمان: صبح 2 شهريور 1362/ 15 ذى القعدة 1403

مكان: تهران، جماران‌

موضوع: وضع حوزه‌ها در قديم، تبليغات بر اساس معنويات‌

حضار: اعضاى شوراي عالى تبليغات‌

بسم اللَّه الرحمن الرحيم‌

تقويت فقه و اهتمام به مسائل ديگر در حوزه‌ها

آمار و مطالبى كه فرموديد اميدبخش است. در قديم حوزه‌ها محصور شده بود در چار ديوارى كه كسى نمى‌توانست از آن بيرون بيايد. تبليغات سوء به صورتى بود كه اگر طلبه‌اى مى‌خواست حرفش را بزند و در فكر تشكيلات باشد، مورد طعن قرار مى‌گرفت. هميشه صحبت «نظم در بى‌نظمى است» مورد تأييد بود. همه بايد متأسف باشيم كه اين انقلاب دير پيروز شد. اگر اين انقلاب سى سال پيش پيروز مى‌شد، وضع حوزه‌ها غير از اين بود. البته روحانيت خوب عمل كرد و فقه اسلام را كه فقه جعفرى است با مجاهدت‌هاى زياد زنده نگاه داشت، ولى بالاخره محصور شده بودند در همان جهت فقهى، ولى همان را خوب عمل كردند. اشكال به ما اين بود كه به غير از مسائل عبادى فقه هيچ كارى نمى‌كرديم. حوزه‌ها در زمينه‌هاى ديگر حركتى نداشتند. تازه علماى بزرگ هم منبر نمى‌رفتند و تبليغى كه اساس كار است انجام نمى‌دادند. وضع فلسفه هم به صورت امروز نبود. آقاى شاه‌آبادى‌ [1]- رحمة اللَّه عليه- مى‌گفت، مرحوم آقا ميرزا على اكبر يزدى كه يكى از فلاسفه بزرگ و مردى عالم و صادق و پرهيزكار بود وقتى فوت كرد [2] شخصى براى تعريف از او در منبر گفت، خودم ديدم كه او قرآن مى‌خواند. وضع‌

[1] آقاى ميرزا محمد على شاه‌آبادى، از بزرگان، علما و عرفاى صد ساله اخير. او مهمترين استاد عرفان امام خمينى و سخت مورد تجليل و تعظيم ايشان بود. وى به سال 1369 ه. ق. (1329 ه. ش.) در تهران درگذشته است‌

[2] وى در اوائل تأسيس حوزه علميّه قم به سال 1343 ه. ق. در آن شهر درگذشته است.