سخنرانى [در جمع مسئولان وزارت امور خارجه (اصلاح سفارتخانه‌ها)]

زمان: صبح 27 دى 1362/ 13 ربيع الثانى 1404

مكان: تهران، جماران‌

موضوع: مقايسه نقش مردم در نظامهاى گذشته و نظام اسلامى- لزوم اصلاح سفارتخانه‌ها

حضار: ولايتى، على اكبر (وزير امور خارجه)، معاونان، سفرا و كارداران جمهورى اسلامى ايران در كشورهاى عربى و آفريقايى‌

بسم اللَّه الرحمن الرحيم‌

نقش مردم در نظامهاى پيشين و نظام اسلامى‌

من وقتى كه متصديان امور ايران را، همه، چه آنهايى كه در خارج هستند، چه اينهايى كه در داخل هستند، مى‌بينم و مقايسه مى‌كنم با متصديان امور در سابق، زمان قاجار، من آن وقت هم يادم هست و زمان رضا شاه و زمان شاه و اينها، احساس مى‌كنم كه واقعاً يك تحول عظيمى پيدا شده است در ايران، يعنى كار از دست قلدرها به دست ملت افتاده است، آنهايى كه از خود ملت‌اند. در سابق در هيچ امرى از امور، ملت دخالت يا گذاشتند بكند يا از باب اينكه مى‌ديد از بس فساد هست در كار، نمى‌كردند. فرض كنيد كه در انتخابات كه حق ملت است- انتخابات- يا مردم اصلًا متوجه نبودند كه مسأله انتخابات چى هست. اصلًا توجه به اين معانى خيلى نداشتند از باب اينكه مردم را به بازى گرفتند، در زمان قاجار يك عده از خانهايى كه در اطراف بودند از مالكين و از متنفذين، آنها بودند كه قبضه مى‌كردند. در زمان رضا شاه كه ديگر شاه و هر چه بود اينها بودند؛ مجالى براى مردم اصلش نبود. اين در انتخاباتى كه حق مردم بود، در ساير امور كه ديگر مردم آن قدرها خودشان حق قائل نبودند. با اينكه آن هم حق آنها بود اصلًا دخالت نداشتند. مثلًا يك حكومتى مى‌رفت در يك جايى هر كارى دلش مى‌خواست مى‌كرد، هر فسادى مى‌كرد صداى مردم به جايى نمى‌رسيد و در بعضى از اوقات اين طور بود كه آن مثلًا صدر اعظمى كه آنجا، آن نخست‌وزيرى كه آن وقت بود، آن زمان هم خصوصاً