مى‌فرمودند، آن است كه اگر محبت دنيا صورت قلب انسان گردد و انس به او شديد شود، در وقت مردن كه براى او كشف شود كه حق تعالى او را از محبوبش جدا مى‌كند و ما بين او و مطلوباتش افتراق مى‌اندازد با سخطناكى و بغض به او از دنيا برود. و اين فرمايش كمر شكن بايد انسان را خيلى بيدار كند كه قلب خود را خيلى نگاه دارد. خدا نكند كه انسان به ولينعمت خود و مالك الملوك حقيقى سخطناك باشد كه صورت اين غضب و دشمنى را جز خداى تعالى كسى نمى‌داند.

و نيز شيخ بزرگوار ما، دام ظله، از پدر بزرگوار خود نقل كردند كه در اواخر عمر وحشتناك بود از براى محبتى كه به يكى از پسرهاى خود داشت. و پس از اشتغال چندى به رياضت از آن علاقه راحت شد و خشنود گرديد و به دار سرور انتقال پيدا كرد، رضوان اللّه عليه.

فى الكافى بإسناده عن طلحة بن زيد، عن أبي عبد اللّه، عليه السّلام، قال:

مثل الدّنيا كمثل ماء البحر، كلّما شرب منه العطشان ازداد عطشا حتّى يقتله. [1] يعنى حضرت صادق، عليه السلام، فرمود: «مثل دنيا، مثل آب درياست: هر چه تشنه از او بياشامد، تشنگى را زيادتر كند تا بكشد او را.» محبت دنيا انسان را منتهى به هلاكت ابدى مى‌كند و ماده تمام ابتلائات و سيّآت باطنى و ظاهرى است.

و از جناب رسول اكرم، صلّى اللّه عليه و آله، منقول است كه «درهم و دينار كسانى را كه قبل از شما بودند كشتند، و كشنده شما هم آنهاست. [1]» فرضا كه انسان مبتلاى به معاصى ديگر نگردد- گرچه بعيد بلكه محال عادى است- خود تعلق به دنيا و محبت به آن، اسباب گرفتارى است، بلكه ميزان در طول كشيدن عالم قبر و برزخ همين تعلقات است. هر چه آنها كمتر باشد، برزخ و قبر انسان روشنتر و گشاده‌تر و مكث انسان در آن كمتر است، و لهذا براى اولياء خدا بيشتر از سه روز- چنانچه در بعضى روايات است- عالم قبر نيست، آن هم براى همان علاقه طبيعى و تعلق جبلى است.

و از مفاسد حب دنيا و تعلق به آن اين است كه انسان را از مردن خائف كند. و اين خوف، كه از محبت دنيا و علاقه قلبى به آن پيدا شود، بسيار مذموم است، و غير از خوف از مرجع است كه از صفات مؤمنين است. و عمده سختى مردن همين فشار رفع تعلقات و خوف از خود مرگ است. جناب محقق بارع و مدقق بزرگ اسلام، سيد عظيم الشأن داماد [2]، كرّم اللّه وجهه، در قبسات- كه يكى از كتب كم نظير است- در باب خود مى‌فرمايد: لا تخافنّك الموت، فإنّ مرارته في خوفه.» [3]

[1] قال رسول اللّه، صلى اللّه عليه و آله: انّ الدّينار و الدّرهم اهلكا من كان قبلكم و هما مهلكاكم. اصول كافى ج 2، ص 316، «كتاب ايمان و كفر»، «باب حب دنيا و الحرص عليها»، حديث 6.

______________________________

[1] اصول كافى، ج 2، ص 136، «كتاب ايمان و كفر»، «باب ذم الدنيا و الزهد فيها»، حديث 24.

[2] حديث 4، پاورقى 29.

[3] قبسات، ص 479.