تفصيل و جمع توجّه كند.

و كسى كه در نماز غايب از خلق نبوده و مسافر إلى اللّه نشده، براى او سلام حقيقت ندارد و جز لقلقه لسان نيست. پس، ادب قلبى سلام به ادب جميع صلاة است، و اگر در اين نماز، كه حقيقت معراج است، عروجى حاصل نشده و از بيت نفس خارج نشده، سلام او براى او نيست. و نيز در اين سفر اگر سلامت از تصرّفات شيطان و نفس امّاره بود، و در تمام اين معراج حقيقى قلب را علتى نبود، سلام او حقيقت دارد و الّا لا سلام له. آرى، سلام بر نبىّ (ص) بنابراين، سلام با حقيقت است، زيرا كه او در اين سفر معراجى و در اين سير إلى اللّه صعودا و نزولا متّصف به سلامت است و در تمام سير از تصرّفات غير حق عارى و برى است، چنانچه اشاره به آن در سوره مباركه‌ انّا انزلنا نموديم.

فصل دوم‌

عن مصباح الشّريعة. قال الصّادق عليه السّلام: معنى «السّلام» فى دبر كلّ صلاة، الامان، اى، من ادّى امر اللّه و سنّة نبيّه صلّى اللّه عليه و آله خاشعا منه قلبه، فله الامان من بلاء الدّنيا و براءة من عذاب الآخرة. و «السّلام» اسم من اسماء اللّه تعالى، اودعه خلقه ليستعملوا معناه في المعاملات و الامانات و الاضافات و تصديق مصاحبتهم فيما بينهم و صحّة معاشرتهم. و اذا اردت ان تضع السّلام موضعه و تؤدّى معناه، فاتّق اللّه، و ليسلم منك دينك و قلبك و عقلك، و لا تدنّسها بظلمة المعاصى، و لتسلم حفظتك ان لا تبرمهم [اى، لا تضجرهم‌] و لا تملّهم و توحشهم منك بسوء معاملتك معهم، ثمّ صديقك ثمّ عدوّك، فانّ من لم يسلم منه من هو الاقرب إليه، فالابعد اولى. و من لا يضع «السّلام» مواضعه هذه، فلا سلام و لا تسليم (سلم- خ)، و كان كاذبا في سلامه و ان افشاه في الخلق. [1]

______________________________
[1]- «معناى «سلام» در پايان نماز، امان است، يعنى، هر كس امر خدا و سنّت پيامبرش را با خشوع قلب به‌