دوم اینکه دو شیء در جزئی از ذات با یکدیگر مشترک باشند و در جزئی دیگر متباین و متخالف؛ و در محلّ خود ثابت شده است که هرگاه چنین باشد طبعا «جزء مشترک» اعمّ مطلق است از هر دو شیء مفروض و «جزء ما به الامتیاز» در هر کدام از آن دو شیء مساوی با آن شیء است. اصطلاحا جزء مشترک را «جنس» و جزء دیگر را «فصل» میخوانند.

سوم اینکه دو شیء در تمام ذات و ماهیت با یکدیگر مشترک باشند و امتیاز آندو از یکدیگر در عوارض و ضمائم خارجی باشد، مانند «زید» و «عمرو» و مانند دو سفیدی و دو حرارت و امثال اینها که در تمام ماهیت یعنی «انسانیت» یا «رنگ بودن» یا «کیف محسوسه ملموسه» بودن با یکدیگر مشترکند ولی در عوارض و ضمائم با یکدیگر اختلاف دارند.

چهارم اینکه «ما به الاشتراک» عین «ما به الامتیاز» باشد یعنی تفاوت دو شیء با یکدیگر در شدّت و ضعف و کمال و نقص باشد، آنچنانکه تفاوت نور قوی با نور ضعیف بدین نحو است.

اکنون که مطالب بالا دانسته شد، معلوم گشت که هر چند لازمه تعدّد واجب الوجودها تمایز آنها از یکدیگر است ولی لازمه «تمایز» همیشه «ترکب» نیست، زیرا چنانکه دانستیم «تعدّد و تمایز» تنها در قسم دوم و سوم مستلزم ترکب است، به خلاف قسم اوّل و قسم چهارم.

البتّه قسم چهارم واضح است که در مورد تعدّد واجب قابل تصوّر نیست، زیرا معنی ندارد که دو واجب الوجود در دو مرتبه از وجود قرار گیرند، یکی در مرتبه کمال و شدّت و دیگری در مرتبه نقص و ضعف.

باقی میماند قسم اوّل: شبهه ابن کمونه در همین جاست. وی میگوید: لازمه تعدّد واجب الوجود تمایز آنهاست امّا لازمه تمایز در همه جا ترکب نیست، زیرا چه مانعی دارد که ما دو ذات بسیط فرض کنیم که هر دو واجب الوجود باشند و هیچ وجه مشترکی هم در میان آنها نباشد و در این صورت به هیچ وجه ترکب واجب الوجودها لازم نمیآید.

به شبهه ابن کمونه جواب داده شده است که خلاصهاش این است: حتّی بنا بر قول شما این دو ذات بسیط متباین در یک امر اشتراک دارند و آن، «وجوب وجود» است.