مثلًا میخواهیم در احوال «انسان» بحث کنیم. خواه ناخواه از آن جهت که انسان حیوان هم هست و با حیوان یگانگی دارد خواص حیوان هم در او جمع است. از این رو کلمه «عرض ذاتی» را به کار بردهاند و این کلمه را با تعریفی مخصوص مشخص کردهاند که این اشتباه از بین برود و به اصطلاح «عوارض غریبه» خارج شود.

اما این که تعریف «عرض ذاتی» چیست، از حدود این درسها خارج است.

اکنون ببینیم آیا لازم است که هر علمی موضوع معینی داشته باشد یا نه؟

چیزی که قطعی و مسلّم است این است که مسائل علوم از لحاظ ارتباط با یکدیگر همه یک جور نیستند. هر عدهای از مسائل مثل این است که یک خانواده مخصوص میباشند، و باز یک عده دیگر، خانواده دیگر؛ همچنانکه مجموعی از خانوادهها احیاناً در حکم یک فامیلاند و مجموعی دیگر از خانوادهها در حکم فامیل دیگر.

مثلًا یک سلسله مسائلی که «مسائل حساب» نامیده میشوند رابطهشان با یکدیگر آنقدر نزدیک است که در حکم افراد یک خانوادهاند، و یک عده مسائل دیگر که «مسائل هندسه» نامیده میشوند افراد یک خانواده دیگر به شمار میروند. خانواده حساب و خانواده هندسه با یکدیگر قرابت دارند و جزء یک فامیل به شمار میروند که آنها را «ریاضیات» مینامیم.

پس قدر مسلّم این است که میان مسائل علمی پیوندهایی وجود دارد. اکنون میخواهیم ببینیم ریشه این پیوندها در کجاست؟ چگونه است که مسائل حساب با هم این اندازه قرابت دارند که یک خانواده به شمار میروند و روی همه آنها یک نام گذاشته شده و علم جداگانه و مستقلی قلمداد شدهاند؟ در اینجا دو نظریه است:

1. علت این امر این است که مسائل هر علمی بالأخره در اطراف یک حقیقت معینی بحث میکند. مثلًا علت هم خانواده بودن مسائل حساب این است که همه آنها در اطراف «عدد» و خواص و آثار اعداد است، و علت هم خانوادگی و قرابت مسائل هندسی این است که همه آنها در اطراف «مقدار» میباشند. پس آن چیزی که مسائل علوم را به یکدیگر پیوند میدهد همان چیزی است که مسائل آن علم در اطراف آن بحث میکند، یعنی موضوع آن علم؛ و اگر چنین چیزی در کار نبود قرابتها و پیوندها در میان مسائل علوم نبود، یک مسأله حساب با یک مسأله دیگر از حساب همان رابطه را