اینان پنداشتهاند این علوم در گذشته جزء یک علم و یک فن به شمار میرفت و نام آن فن «فلسفه» بود، و این اشتباه محض است. در گذشته علومی که تحت نام «فلسفه» یاد میشدند علم واحد و فنّ واحد تلقّی نمیشدند و ممکن نبود تلقّی شوند، چنین نبود که فلسفه یک علم بزرگ به شمار آید و همه علوم الهی و ریاضی و طبیعی و حتّی علوم عملی، شعبهها و بخشهای آن یک علم به شمار آید و تدریجا آن بخشها و شعبهها به صورت علوم مستقل درآیند.

در قدیم نیز استقلال هر یک از علوم ریاضی و طبیعی و غیره محرز بود، چیزی که بود، در قدیم لغت «فلسفه» مرادف با لغت «معرفت» بود و در جدید مفهوم و معنی مصطلح این کلمه تغییر کرد. دیگر این که در قدیم همه علوم کم و بیش با یک متد و روش تحقیق میشد و بعداً متدها و روشها تغییر کرد؛ و به هر حال جدا شدن علوم از فلسفه معنی ندارد. این درست مثل این است که فرض کنیم کلمه «تن» در طول تاریخ به معنی انسان به کار برده شود و سپس اصطلاح تغییر کند و این کلمه فقط در مورد قسمتی از بدن یعنی از گردن به پایین استعمال شود، آنگاه کسی گمان کند که انسان تجزیه شده است و میان سر و بدنش جدایی افتاده و سر انسان از تن او مستقل شده است؛ و مثل این است که مثلًا در یک زمان کلمه «فارس» را در مورد همه کشور ایران به کار برده باشند و بعد این کلمه اختصاص یابد به یکی از استانها، آنگاه کسی گمان کند ایران تجزیه شده است و استان فارس از ایران جدا شده است.

مسأله تمایز علوم و دسته بندی مسائل و این که آیا واقعا مسائل هر علمی یک پیوند و خویشاوندی نزدیک نظیر برادری و خواهری با یکدیگر دارند و جزء یک خانواده به شمار میروند و با مسائل علم دیگر گاهی پیوند فامیلی دارند و با مسائل علم دیگر بیگانه مطلق به شمار میروند، و یا چنین نیست و این قرابتها و پیوندها همه قراردادی است، مسألهای است که در اینجا نمیتوانیم وارد بحث آن شویم [1].

حکما و فلاسفه از قدیم متوجّه این روابط بوده و علوم را با توجه به همین روابط تقسیم بندی کردهاند و لهذا ممکن نیست که علوم طبیعی را که از موضوعاتی نظیر معادن و گیاه و حیوان و انسان بحث میکنند داخل در علمی بدانند که موضوع آن علم «موجود بما هو موجود» است.