هم همان طبع اوّلیه جسم است که در یک حالت فوق العاده فعّالیت میکند.

خامساً، معتقد بودند که حرکات قسریه دوام ندارد.

پس قدما برای هر جسم، طبیعت مخصوص و مبدأ میل مستقیم (حرکت مستقیم) قائل بودند و معتقد بودند هر جسم، چه در حرکت مستقیم و چه غیر مستقیم، نیازمند به علّت است؛ و معتقد بودند علّت همان طبیعت خاصّ شیء است که همراه وی و متّحد با وی است و تنها با قوّه عقل و استدلال میتوان به وجود آن اذعان کرد؛ و معتقد بودند که حرکت قسری- که آن هم نیز به نوبه خود معلول همان طبیعت است ولی در یک حال فوق العاده- دوام پیدا نخواهد کرد.

ب. نظر علمای جدید: علوم طبیعی جدید روی طرز تفکر مخصوصی که علم را از فلسفه جدا میکند، اولًا فرض نمیکند که جسم مطلق که در آن هیچ طبیعت نوعی و هیچ مبدأ میل مستقیم وجود نداشته باشد ممکن نیست، بلکه «جسم مطلق» را فرض میکند [1].

و ثانیاً معتقد نیست که حرکت احتیاج به محرّک دارد، بلکه معتقد است که تنها تغییر حرکت (شتاب) محتاج به علّت است؛ یعنی تنها حدوث و انقطاع و تند و کند شدن و تغییر جهت و مسیر دادن حرکت نیازمند به علّت است نه خود حرکت.

و ثالثاً همان طور که قبلًا اشاره شد حرکت را به دو قسم طبعی و قسری تقسیم نمیکند.

و رابعاً به دلیل اینکه به دو قسم حرکت طبعی و قسری قائل نیست و به دلیل اینکه ذات حرکت را محتاج به علّت نمیداند لذا به حرکتی که خود به خود و بدون عایق و مانع خارجی ساکن شود قائل نیست.

2. قسمت دوم : نتیجه عملی اختلاف نظر قدیم و جدید در باب حرکت

تمام آنچه در فرق بین نظر قدیم و جدید در مورد مسأله حرکت گفته شد