فلانی فیل است. حال اگر کسی قیاسی به این صورت تشکیل دهد:

«زید فیل است

هر فیلی عاج دارد

پس زید عاج دارد»

این هم مغالطه است.

«مغالطه معنوی» آن است که به لفظ مربوط نیست، بلکه به معنی مربوط است؛ مثل آنچه قبلًا در نفی ارزش قیاس از قول دکارت و غیره نقل کردیم که گفتند:

«در هر قیاس اگر مقدمات معلوم است نتیجه خود به خود معلوم است و نیازی به قیاس نیست، و اگر مقدمات مجهول است قیاس نمیتواند آنها را معلوم کند، پس به هر حال قیاس بیفایده است».

مغالطه اینجاست که میگوید: «اگر مقدمات معلوم باشد نتیجه خواه ناخواه معلوم است» در صورتی که معلوم بودن مقدمات موجب معلوم شدن قهری نتیجه نیست.

معلوم بودن مقدمات به علاوه اقتران آن معلومات با یکدیگر، سبب معلوم شدن نتیجه میگردد، آن هم نه هر اقترانی، بلکه اقتران به شکل خاص که منطق عهده دار بیان آن است. پس این مغالطه از اینجا پیدا شد که یک مطلب نادرست با ماسک یک مطلب درست در قیاس بالا جای گرفته است.

شناختن انواع مغالطهها و تطبیق آنها به موارد که از چه نوع مغالطهای است ضروری و لازم است. میتوان گفت قیاس مغالطه بیشتر از قیاس صحیح در کلمات متفلسفان وجود دارد. از این رو شناختن انواع مغالطهها و تطبیق آنها به موارد که از چه نوع مغالطهای است ضروری و لازم است.