در کتابهای خودش این مطلب را متعرض شده است و مثالهایی هم ذکر میکند. این یک بیان کلی.

ریشه قرآنی بیان حکمای اسلام

حالا ما به این بیان خیلی کار نداریم، ما میخواهیم ببینیم اصلا خود قرآن هم از این راه رفته است یا این یک راهی است که ساخته و پرداخته متکلمین و حکمای اسلامی است؟ اگر یک راهی صرفا ساخته و پرداخته حکما و متکلمین باشد ضرورتی ندارد که ما حساسیتی داشته باشیم، حرفی است که بشرهایی گفتهاند، اشتباه کردهاند یا نکردهاند؛ ولی اگر یک استدلالی در خود قرآن هم باشد ما بالأخره باید رویش فکر کنیم ببینیم قرآن روی چه مبنا و اساسی این را گفته است. ما در قرآن به آیاتی بر میخوریم که میبینیم این اصل را تأیید میکند. مثلا در سوره انعام آیه 91 در مقام انتقاد منکرین نبوت و وحی اینجور میگوید:

وَ ما قَدَرُوا اللَّهَ حَقَّ قَدْرِهِ إِذْ قالُوا ما أَنْزَلَ اللَّهُ عَلی بَشَرٍ مِنْ شَیءٍ.

بعد هم میفرماید:

قُلْ مَنْ أَنْزَلَ الْکتابَ الَّذِی جاءَ بِهِ مُوسی نُوراً وَ هُدی لِلنَّاسِ.

اینجا دو نوع استدلال است: اول میفرماید که «نشناختهاند خدا را آنچنان که باید بشناسند کسانی که میگویند خدا بر بشری وحی نکرده است». پس میخواهد بگوید که «اگر کسی توحیدش درست باشد، اگر کسی خدا را بشناسد و خدا را خدا شناخته باشد چنین حرفی نمیزند که خدایی باشد در جهان و خدا خدا باشد ولی بر بشری وحی نفرستد». این همان استدلال از خداست بر وجود نبوّت و وحی. این دیگر آئیننامه هم نیست که برای خدا معین شده باشد. در قسمت دوم، استدلال میکند بر امر موجود، [و مجموعا چنین میشود:] «منکر وحی و نبوت نه خدا را شناخته است و نه این اثر موجود را که کتابهای آسمانی باشد تشخیص داده است». از هر دو راه استدلال شده و به اصطلاح، هم دلیل لِمّی آورده است (چون آن کسی که منکر بوده، خدا را قائل بوده، گفت خدا بر بشر چیزی نازل نکرده؛ میگوید اگر تو خدا را شناخته بودی چنین حرفی نمیزدی) [و هم دلیل انّی، زیرا] بعد هم استناد میکند به اثرشان، به شاهد و دلیلشان که در خارج وجود دارد که کتاب آسمانی باشد.

آیه دیگر در سوره اسراء آیه 95 است در جواب کسانی که میگفتند اگر خدا میخواست رسولی بفرستد و وحیی نازل کند و پیامی برای ما بفرستد چرا یک بشر را بفرستد، باید یک فرشته را میفرستاد. در جواب اینها جوابهای مختلف و متعدد داده شده است که اگر ما فرشته را بر شما