اشاره قرآن به تفکیک ناپذیری خیر و شر در جریان خلقت آدم

آیه دیگری در قرآن هست که از آنجا هم به طور اشاره و ضمنی میتوانیم این مسأله را استفاده کنیم و آن، آیه مربوط به خلقت آدم است. خداوند وقتی میخواست آدم را بیافریند آن را به فرشتگان اعلام کرد: وَ إِذْ قالَ رَبُّک لِلْمَلائِکةِ إِنِّی جاعِلٌ فِی الْأَرْضِ خَلِیفَةً. فرشتگان میدانستند که در طبیعت انسان شر و فساد هست [1]، و لهذا با تعجب سؤال کردند: خدایا تو میخواهی مخلوقی را بیافرینی که در وجود او شر و فساد است؟! قالُوا أَ تَجْعَلُ فِیها مَنْ یفْسِدُ فِیها وَ یسْفِک الدِّماءَ آیا کسانی را میآفرینی که در روی زمین افساد خواهند کرد و خون یکدیگر را میریزند؟! (افساد همین شرهایی است که ما میگوییم از انسانها برمیخیزد، و یکی از فسادها که از همه بالاتر است و در حد اعلاست، خونریزی است). وَ نَحْنُ نُسَبِّحُ بِحَمْدِک وَ نُقَدِّسُ لَک اما ما جز تسبیح و تقدیس تو کاری نداریم. قالَ إِنِّی أَعْلَمُ ما لا تَعْلَمُونَ [2] خدا در جواب فرشتگان فرمود: من چیزی را میدانم که شما نمیدانید.

وَ عَلَّمَ آدَمَ الْأَسْماءَ کلَّها ثُمَّ عَرَضَهُمْ عَلَی الْمَلائِکةِ فَقالَ أَنْبِئُونِی بِأَسْماءِ هؤُلاءِ إِنْ کنْتُمْ صادِقِینَ. قالُوا سُبْحانَک لا عِلْمَ لَنا إِلَّا ما عَلَّمْتَنا إِنَّک أَنْتَ الْعَلِیمُ الْحَکیمُ [3]. اینها جزء آیات بسیار پرمعنا و مرموز قرآن است و قرآن کریم هم در این طور مواقع برای اینکه مردم بیشتر به تعمّق و تدبّر وادار شوند، خصوصیات را توضیح نمیدهد. (شاید هم خصوصیاتش توضیحدادنی نیست، رسیدنی است نه پایینآوردنی. بعضی از مطالب مطالبی است که باید افراد به آن برسند و درک کنند، چون نمیشود مطلب را در سطح پایین آورد که همه درک کنند.)

وَ عَلَّمَ آدَمَ الْأَسْماءَ اسمها را (نامها را) به آدم آموخت [4]. همین که خداوند اسمها را به آدم آموخت، به ملائکه فرمود: أَنْبِئُونِی بِأَسْماءِ هؤُلاءِ. آن حقایق را نشان داد و گفت: شما اینها را به من معرفی کنید و بگویید نام اینها چیست. برای آنها مجهول بود، قالُوا سُبْحانَک لا عِلْمَ لَنا إِلَّا ما عَلَّمْتَنا پروردگارا! ما جز آن مقداری که تو به ما آموختی نمیدانیم. قالَ یا آدَمُ أَنْبِئْهُمْ بِأَسْمائِهِمْ فَلَمَّا أَنْبَأَهُمْ