انسان تا در مقابل حقیقت تسلیم نباشد [به آن نمیرسد]؛ آنچه را که از خودش دارد باید بگذارد کنار و بیاید آنجا. و یک نفر عارف همیشه این جور فکر میکند، میگوید هر چه را از خودداری بگذار بیرون که اینها [انانیت] است، بعد خودت بیا جلو.

[مولوی] حتّی آن حدیث «علیکم بدین العجائز» را- که البتّه حدیث بودنش هم مسلّم نیست، در عین حال به صورت یک حدیث نقل کردهاند- به همین معنا توجیه کرده، یعنی «عجائز» را از «عجز»- یعنی حالت انکسار- گرفته است. در بسیاری از اشعار مولوی عقل محکوم شده، ولی عقلی که محکوم شده آن عقل حکیمانه است در مقابل عشق عارفانه؛ یعنی در تضادّ عقل و عشق، عقل را محکوم کرده و به عشق چسبیده.

البتّه عرفان همین است. میگوید:

او یکچنین سخنی میگوید نه مطلب اینها را.

نظر راسل :

دین ناشی از ضعف و زبونی ( ترس ) است

- میگوید نظریه دیگری مذهب را ناشی از ضعف و زبونی انسان میشمارد.

که همان مسأله ترس است.

- که همان مسأله ترس است و شاید کسی که بیشترین تأکید را دارد راسل باشد که خوب است چند نقل قول از او را بخوانم.

کتاب برگزیده افکار راسل از کتاب تعلیم و تربیت و نظم اجتماعی او چنین نقل میکند:

«اعتقاد به خدا و زندگی پس از مرگ این امکان را به ما میدهد که زندگی را با شهامت پرهیزکارانه کمتری بالنسبه به شکاکیون ادامه دهیم؛ یعنی اینکه اعتقاد به دین، ما را کم شهامتتر میکند. گروه بسیار زیادی از مردم ایمان خود را به این احکام مذهبی در سنینی که یأس و نومیدی زود بر انسان چیره میشود از دست میدهند و بنابراین نسبت به افرادی که هرگز پرورش مذهبی نداشتهاند باید با