این کار دستی را بساز [مسرور میشود.] میخواهد که یک چیز جدیدی به وجود آورده باشد. به طور کلّی ابتکار در هر قسمتی، خودش خلق است. افرادی را شما میگویید اینها ابتکار دارند. مثلًا میگویید که در کار معلّمی، فلان شخص ابتکار دارد، یعنی روشی را خلق میکند. افراد دیگر ممکن است تابع و مقلّد باشند، یعنی روشهای دیگران را تقلید و پیروی میکنند، ولی بعضی از افراد این قدرت را دارند که میتوانند روش بیافرینند. به طور کلّی در طرحهای اجتماعی، طرحهای مملکت داری، طرحهای شهر سازی، در اموری که مثلًا یک شهرداری باید طرح و ابتکار داشته باشد، در برنامه ریزیها و تألیف کتابها [برخی مبتکرند و برخی مقلّد.] میبینید خیلی از کتابها صرفاً جنبه تقلیدی دارد؛ مثل معروف، میگویند: «کتابهای چاپی را خطّی میکنند، دو مرتبه خطّیها را چاپی میکنند» یعنی حرفهایی را که از کتابهای چاپی گرفتهاند مینویسند و دوباره میدهند به چاپ. بدیهی است که در این کار ابتکار نیست. ولی افرادی هستند که کتابهاشان ابتکار است، خلق و آفرینندگی است؛ و این تمایل در هر انسانی هست که میخواهد آفریننده باشد.

از اینها بالاتر در نظریههاست. یک کسی یک نظریه خلق میکند، بعد آن را اثبات میکند و بعد دیگران نظریه او را میپذیرند. (این خودش یک نوع قدرت و خلق است). مثل آن کسی که «حرکت جوهریه» را به عنوان یک نظریه خلق کرد و بعد اثبات کرد و دیگران پیروی میکنند. البتّه این را هم توجّه دارید که در بعضی امور دو سه مقوله با همدیگر توأم میشوند؛ مثلًا کسی که شعری ابتکار میکند و مبتکر در شعر است، مثل حافظ، در آن واحد دو کار کرده است، یکی اینکه چیزی را «خلق» کرده یعنی آن حسّ خلّاقیت خودش را ارضاء کرده، و دیگر آنکه یک «زیبا» آفریده است- یک شعر زیبا- یعنی آن حسّ زیبایی را ارضاء کرده است، و ممکن است حسّ حقیقت جویی هم با آن ارضاء شده باشد. منافات ندارد که یک شیء در آن واحد از چند مقوله شمرده شود.

5. عشق و پرستش

مقوله پنجم مقولهای است که ما عجالتاً نام آن را «مقوله پرستش» یا «مقوله عشق و پرستش» میگذاریم. بر میگردیم به حرف اوّل خودمان که در جهان هیچ موجودی به اندازه انسان نیازمند به تفسیر و توضیح نیست، چون در انسان چیزها دیده