طبیعت گیلاس این است، یا طبیعت فلان درخت این است که در سرما طاقت دارد و در گرما از بین میرود، و طبیعت فلان درخت دیگر این است که در منطقه گرمسیر میتواند به حیاتش ادامه دهد، و غیره.

البتّه طبیعت را در غیر بیجان- یعنی در جاندارها مثل گیاهان و حیوانات و انسان- هم به کار میبریم ولی در آن جنبههایی که با بیجانها مشترکند؛ چون جاندارها آنچه را که بیجانها دارا هستند دارا میباشند ولی چیزهایی دارند که بیجانها ندارند.

2. غریزه

لغت دوم ما لغت «غریزه» است که بیشتر در مورد حیوانات به کار برده میشود و کمتر در مورد انسان به کار میرود ولی در مورد جماد و نبات به هیچ وجه به کار برده نمیشود. هنوز ماهیت غریزه روشن نیست؛ یعنی هنوز کسی نتوانسته است درست توضیح دهد که غریزه در حیوانات چیست، ولی این قدر [میدانیم] که حیوانات [1] از ویژگیهای مخصوص درونیای برخوردار هستند که راهنمای زندگی آنهاست و یک حالت نیمه آگاهانهای در حیوانات وجود دارد که به موجب این حالت مسیر را تشخیص میدهند و این حالت، اکتسابی هم نیست، یک حالت غیر اکتسابی و سرشتی است. مثلًا حتّی بچّه حیوانات راقیتر در همان ابتدای تولّد بدون آنکه آموزشی ببینند و تجربهای بکنند به دنبال یک سلسله کارهایی که برایشان لازم است میروند. بچّه حیوان (مثل کره اسب) بر خلاف بچّه انسان که وقتی به دنیا میآید باید او را به پستان بیندازند (اگر چه بچه انسان هم یک مقدار لبهایش را کج و راست میکند و خیلی ضعیف نشان میدهد که در جستجوی چیزی است) همینقدر که از مادر متولّد میشود و از آن پرده نشیمن بیرون میآید فوراً تلاش میکند که از جا بلند بشود، چند بار زمین میخورد ولی بالاخره بلند میشود و بلافاصله بدون اینکه مادر، او را راهنمایی کند سرش را کج میکند و در زیر شکم مادر جستجو میکند. معلوم است که در جستجوی پستان مادر است، و در ظرف یکی دو دقیقه پستان مادر را پیدا میکند و شروع به مکیدن میکند. این [حالت] که کرّه اسب، بلند شده دنبال پستان مادر