اجتماعی منتهای هنرشان این است که در طبقه محروم و مظلوم روح حیاتی بدمند و آنها را به قیام در برابر طبقه استثمارگر وادار کنند. ماهیت انقلاب اسلامی تنها این نبود که طبقهای را به جان طبقه دیگر بیندازد.

البته این کار را کرد، این روح را دمید و مردم را به قیام در برابر ظلم وادار کرد، امّا کارش تنها این نبود؛ کاری بالاتر و انقلابی عظیمتر نیز بپا کرد که جز از او و کسانی از طراز او یعنی پیغمبران، ساخته نیست. انقلاب درونی ایجاد کرد، یعنی بشر را حتی علیه تبهکاریهای خودش به قیام واداشت. این خصوصیت منحصراً از مذهب است که قادر است آدمی را علیه تبهکاری و جنایتکاری شخص خودش به قیام وادارد که از خود حساب بکشد، خود را ملامت کند و خود را به پای محکمه عدل و انصاف بکشد.

برویم دنبال مطلب اصلی خودمان. عنوان این سخنرانی چنانکه میدانید این است: «خورشید دین هرگز غروب کردنی نیست». باید بگویم همین مجلس امشب ما در این محل و در این کانون، گواه صادقی است بر اینکه خورشید دین غروب نمیکند و روز به روز در آسمان انسانیت ظاهرتر میشود.

شما میبینید که اسلام پس از چهارده قرن در مثل این کانون که کانون دانش است، یک مرکز فرهنگی است، تجلّی میکند و کانونهایی نظیر این کانون را که مسلّماً نه اوّلین آنها خواهد بود و نه آخرینشان، فتح میکند. این چه چیزی است؟ این چه نیرویی است؟ این چه قدرتی است؟ آیا این قدرت غروب کردنی است؟ تمام شدنی است، یا نه؟

آیا دین اجل و پایان دارد؟

من امشب میخواهم در جواب یک سؤال بحث کنم. آن سؤال این است: این دنیای ما دنیای تغییر و تحوّل است. در این دنیا و از این اموری که ما به چشم خود میبینیم، هیچ چیزی نیست که برای همیشه باقی بماند؛ همه چیز عوض میشود، کهنه میشود، برچیده میشود، دوران عمرش منقضی میشود و به نهایت میرسد؛ آیا دین نیز همین طور است؟ آیا دین در تاریخ بشر دوره بخصوصی دارد که اگر آن دوره بخصوص گذشت، دین هم حتماً و به حکم «جبر» باید برود و جای خود را به چیز دیگری بدهد؟ یا اینطور نیست؟ برای همیشه در میان مردم باقی خواهد بود، هر اندازه