مادّی چه میاندیشد؟ بحث الهی و مادّی بر سر چه موضوع است؟

پاسخ این پرسش بسیار ساده است: بحث بر سر وجود و واقعیت است.

مادّی واقعیت را در مادّه، در آنچه جسم و جسمانی است، در آنچه به نحوی دارای طول یا طول و عرض یا طول و عرض و عمق است، در آنچه قابل اشاره حسّی است، در آنچه محسوس است، در آنچه زمانی و مکانی است، در آنچه متغیر است، در آنچه فانی شونده است و در آنچه محدود و نسبی است محصور میداند و به واقعیتی ماورای این واقعیتها قائل نیست. امّا الهی واقعیت را در انحصار این امور نمیداند؛ به واقعیت غیر مادّی و نامحسوس و مجرّد از زمان و مکان و به واقعیت ثابت و جاودانه و مطلق نیز ایمان دارد.

از نظر اندیشمند مادّی نظامات و نیروهای حاکم بر واقعیتها در انحصار روابط و نیروهای مادّی است، و از نظر اندیشمند الهی، علاوه بر این، نظامات و نیروهای غیر مادّی نیز وجود دارد که بر واقعیتها حاکم است.

علیهذا مکتب مادّی، چه از نظر واقعیتها و چه از نظر نظامات حاکم بر واقعیتها، مکتب انحصار است؛ امّا مکتب الهی از هر دو نظر، مکتب ضدّ انحصار است.

گریز از طرح صحیح

چیزی که در این میان حیرت آور و پرسش انگیز است، گریز مادّیین از طرح مسأله به صورت اصلی و حقیقی است. مادّیین همواره سعی دارند از طرح مسأله به صورت اصلی خودداری کنند و چهره اصلی را پنهان نمایند؛ مسأله را به صورت دیگر و در چهره دیگر طرح مینمایند.

مادّیین معمولًا مسأله را به این صورت طرح میکنند که مسأله اساسی فلسفه این است که آیا مادّه مقدّم است یا شعور؟ آیا عین مقدّم است یا ذهن؟ آنان که مادّه را مقدّم بر شعور و عین را مقدّم بر ذهن میشمارند گروه فیلسوفان ماتریالیست را تشکیل میدهند، و آنان که شعور را بر مادّه و ذهن را بر عین مقدّم شمارند و ذهن را خالق عین میدانند اینها الهیون و متافیزیسینها و پیروان مذاهباند. انگلس میگوید:

«مسأله بزرگ فلسفهها، بخصوص فلسفه معاصر، در مورد رابطه تفکر و وجود (مادّه) است. فلاسفه بر حسب پاسخی که به این مسأله دادهاند به دو اردوگاه بزرگ