هنوز ذائقهشان لذّت عبادت را نچشیده است و بعلاوه همه نوع افراد در میان مأمومین هست، بعضی پیرند، علیلاند، ناتواناند، تو رعایت حال اضعف را معمول بدار، یعنی حساب کن در میان آنها از همه ناتوانتر کیست، وقتی که رکوع میکنی چهل تا «سبحان ربّی العظیم و بحمده» نگو، تو نماز خود را با او تطبیق بده، کسی را در نماز خواندن ناراحت نکن.

وظایف خاصّ رهبر

از نظر اسلام، شخص رهبر از آن نظر که رهبر است و نقطه مرکزی جامعه اسلامی است و اوست که باید روحها را اداره کند و ارضاء نماید و بسیج کند، وظایفی دارد که دیگران چنین وظیفهای ندارند و خود رهبر نیز در غیر پست رهبری چنین وظیفهای ندارد.

همه ما از زهد خارق العاده امیر المؤمنین علی (علیه السّلام) خصوصاً در دوره زعامت و رهبری آن حضرت داستانها شنیدهایم. داستان ذیل که معروف است و غالباً شنیدهایم، از نظر مسأله رهبری و وظایف خاصّ رهبر فوق العاده روشنگر است:

امیر المؤمنین در دوران خلافت به خانه شخصی در بصره به نام علاء بن زیاد حارثی وارد شد. پس از یک سلسله گفتگوها آن مرد از برادرش عاصم بن زیاد شکایت کرد که زهدگرا شده است، زن و زندگی را رها کرده و جامه درشت پوشیده و منحصراً به عبادت و ریاضت پرداخته است. امیر المؤمنین دستور داد او را احضار کردند.

همینکه با آن قیافه زاهدانه ظاهر شد، به تندی به او فرمود: «یا عدی نفسه! ای ستمگرک بر خود! این چه کاری است که میکنی؟ چرا بر خود جفا میکنی؟ آیا گمان کردی خداوند که نعمتهای پاکیزه دنیا را خلق کرده است آنها را بر تو حرام نموده است و اگر از آنها استفاده کنی از تو مؤاخذه خواهد کرد که چرا نعمت حلال مرا خوردی؟ تو کوچکتر از آن هستی». عاصم که این عتابها را شنید جواب بسیار روشنی داشت. او خود علی (علیه السّلام) را که جلو چشمش بود میدید که دو تکه لباس بیشتر تنش نیست، یکی را روی دوش انداخته و یکی را به کمرش بسته است. غذای علی را هم میدانست که نان جو خشک است. تعجّب کرد که از علی چنین سخنانی را دارد میشنود. تعجّب کرد که علی اوّل زاهد، او را به واسطه زهدش ملامت میکند. لهذا