راست است، ولی مقصود از «ربوبیت» خداوندگاری است نه خدایی. هر صاحب قدرتی خداوندگار آن چیزهایی است که تحت نفوذ و تصرّف اوست. جناب عبد المطّلب به ابرهه که به قصد خراب کردن کعبه آمده بود گفت:

انّی ربّ الابل و انّ للبیت ربّا [1].

من صاحب شترانم که برای مطالبه آنها آمدهام، امّا خانه خود صاحبی دارد.

ما تعبیر بالا را به پیروی از یک حدیث معروف که در مصباح الشّریعة آمده است آوردیم. در آن حدیث میگوید: «العبودیة جوهرة کنهها الرّبوبیة» یعنی همانا بندگی خدا و پیمودن صراط قرب به حق گوهری است که نهایت آن خداوندگاری یعنی قدرت و توانایی است.

بشر همواره در تلاش بوده و هست که راهی پیدا کند که بر خود و بر جهان تسلّط یابد. فعلًا به اینکه چه راههایی را برای این هدف برگزیده و در آن راه کامیاب و یا ناکام شده است کاری نداریم. در میان آن راهها یک راه است که وضع عجیبی دارد، از این نظر که انسان تنها وقتی از این راه استفاده میکند که چنان هدفی نداشته باشد، یعنی هدفش کسب قدرت و تسلّط بر جهان نباشد، بلکه هدفش در نقطه مقابل این هدف باشد، یعنی هدفش «تذلّل»، «خضوع»، «فنا» و «نیستی» از خود باشد. آن راه عجیب راه عبودیت است.

مراحل و منازل

ربوبیت و خداوندگاری و ولایت، به عبارت دیگر کمال و قدرتی که در اثر عبودیت و اخلاص و پرستش واقعی نصیب بشر میگردد، منازل و مراحلی دارد:

اوّلین مرحله این است که الهام بخش و تسلّط بخش انسان بر نفس خویشتن