ابن خلدون آنگاه موضوع امّی بودن رسول خدا را طرح میکند و خلاصه سخنش این است:

«پیغمبر امّی بود. امّی بودن برای او کمال بود، زیرا او علم خویش را از بالا فرا گرفته بود. امّا امّی بودن برای ما نقص است، زیرا مساوی است با جاهل بودن ما.» [1]

آیه دیگری از طرف مشارالیه به آن استناد شده آیه 2 و 3 از سوره «لم یکن» است. میگوید.

«بسیار شگفت انگیز است که مترجمان و مفسّران قرآن به این آیه که توصیف حضرت محمّد (ص) میباشد توجّه نکردهاند که در آن گفته شده: «رسول من اللّه یتلوا صحفا مطهّرة» [2] یعنی محمّد پیغمبر خدا که صحیفههای مقدّس و مطهّر را قرائت میکند. باید توجّه کرد که در این آیات گفته نشده است که پیغمبر صحیفههای مقدّس را از خاطر خود نقل میکند، بلکه تصریح شده است که این صحیفهها را قرائت میکند و از رو میخواند».

پاسخ این استدلال آنگاه روشن میشود که مفهوم دو کلمه از کلمات آیه فوق الذّکر روشن شود: کلمه «صحیفه» و کلمه «یتلوا».

«صحیفه» به معنی ورق (برگ) است و «صحف» جمع صحیفه است. معنی آیه با جمله بعد که میفرماید: «فیها کتب قیمة» این است: «پیغمبر برگهای پاک و منزّهی را که در آنها نوشتههایی راست و پایدار هست برای مردم میخواند».

مقصود از این برگها همان چیزها بوده که آیات قرآن مجید را بر روی آنها مینوشتهاند. پس مقصود این است که پیغمبر قرآن را بر مردم میخواند.

کلمه «یتلوا» از مادّه تلاوت است. به هیچ مدرکی بر نخوردهایم که تلاوت به معنی خواندن از رو باشد. آنچه مجموعاً از کلمات اهل لغت و از موارد استعمال کلمه «قرائت» و کلمه «تلاوت» فهمیده میشود این است که هر سخن گفتن، قرائت یا تلاوت نیست. قرائت و تلاوت در موردی است که سخنی که خوانده میشود مربوط به