قبل از هر چیز لازم است با سیمای «ختم نبوّت» آنچنانکه اسلام ترسیم کرده است آشنا بشویم و آن را بررسی کنیم، سپس پاسخ پرسشهای خود را دریافت داریم.

در سوره احزاب آیه 40 چنین میخوانیم:

ما کانَ مُحَمَّدٌ ابا احَدٍ مِنْ رِجالِکمْ وَ لکنْ رَسولَ اللَّهِ وَ خاتَمَ النَّبِیینَ.

محمّد پدر هیچیک از مردان شما نیست؛ همانا او فرستاده خدا و پایان دهنده پیامبران است [1].

این آیه رسماً حضرت محمّد (صلّی اللَّه علیه و آله) را با عنوان «خاتم النّبیین» یاد کرده است.

کلمه «خاتَم» به حسب ساختمان لغوی خود در زبان عربی به معنی چیزی است که به وسیله آن به چیزی پایان دهند. مهری که پس از بسته شدن نامه بر روی آن میزدند به همین جهت «خاتم» نامیده میشود، و چون معمولًا بر روی نگین انگشتری، نام یا شعار مخصوص خود را نقش میکردند و همان را بر روی نامهها میزدند، انگشتری را «خاتم» مینامیدند.

در قرآن هر جا و به هر صورت مادّه «ختم» استعمال شده است مفهوم پایان دادن یا بستن را میدهد. مثلًا در سوره یس آیه 65 چنین میخوانیم:

الْیوْمَ نَخْتِمُ عَلی افْواهِهِمْ وَ تُکلِّمُنا ایدیهِمْ وَ تَشْهَدُ ارْجُلُهُمْ بِما کانوا یکسِبونَ.

در این روز به دهانهای آنها مهر میزنیم و دستهاشان با ما سخن میگویند و پاهاشان بر آنچه به دست آوردهاند گواهی میدهند.

لحن آیه مورد بحث خود میرساند که قبل از نزول این آیه نیز پایان یافتن نبوّت

رسول اکرم آزاد شدهای داشت به نام زید بن حارثه که پسر خوانده آن حضرت نیز به شمار میرفت. مردم طبق معمول انتظار داشتند که رسول اکرم با پسر خوانده خویش مانند پسر واقعی رفتار کند، همچنانکه خود آنها میکردند. مفاد این آیه این است: محمّد را پدر هیچیک از مردان خود (زید بن حارثه یا شخص دیگر) نخوانید؛ او را فقط به عنوان فرستاده خدا و پایان دهنده پیامبران بشناسید و بخوانید.