به وسیله یک فرد به دیگران ابلاغ میگردد.

همین جاست که اندیشه ختم نبوّت، ما را با پرسشهایی مواجه میکند، که: آیا ختم نبوّت و عدم ظهور نبی دیگر بعد از خاتم النّبیین به معنی کاهش استعدادهای معنوی و تنزّل بشریت در جنبههای روحانی است؟ آیا مادر روزگار از زادن فرزندانی ملکوتی صفات که بتوانند با غیب و ملکوت پیوند داشته باشند ناتوان شده است و اعلام ختم نبوّت به معنی اعلام نازا شدن طبیعت نسبت به چنان فرزندانی است؟

بعلاوه، نبوّت معلول نیازمندی بشر به پیام الهی است و در گذشته طبق مقتضیات دورهها و زمانها این پیام تجدید شده است. ظهور پیاپی پیامبران، تجدید دائمی شرایع، نسخهای مداوم کتب آسمانی همه بدان علّت است که نیازمندیهای بشر دوره به دوره تغییر میکرده است و بشر در هر دورهای نیازمند پیام نوین و پیام آور نوینی بوده است. با این حال، چگونه میتوان فرض کرد که با اعلام ختم نبوّت این رابطه یکباره بریده شود و پلی که جهان انسان را به جهان غیب متّصل میکند یکسره خراب گردد و دیگر پیامی به بشر نرسد و بشریت بلا تکلیف گذاشته شود؟

از اینها همه گذشته، چنانکه میدانیم در فاصله میان پیامبران صاحب شریعت مانند نوح و ابراهیم و موسی و عیسی یک سلسله پیامبران دیگر ظهور کردهاند که مبلّغ و مرّوج شریعت پیشین بودهاند. هزاران نبی بعد از نوح آمدهاند که مبلّغ و مروّج شریعت نوحی بودهاند؛ همچنین بعد از ابراهیم و غیره. فرضاً انقطاع نبوّت تشریعی را بپذیریم و بگوییم با شریعت اسلام شرایع ختم شد، چرا نبوّتهای تبلیغی بعد از اسلام قطع شد؟ چرا اینهمه پیامبر بعد از هر شریعتی ظهور کردند و آنها را تبلیغ و ترویج و نگهبانی کردند، امّا بعد از اسلام حتّی یک پیامبر اینچنین نیز ظهور نکرد؟

اینهاست پرسشهایی که از اندیشه ختم نبوّت ناشی میشود.

اسلام که خود عرضه کننده این اندیشه است پاسخ این پرسشها را داده است.

اسلام اندیشه ختم نبوّت را آنچنان طرح و ترسیم کرده است که نه تنها ابهام و تردیدی باقی نمیگذارد، بلکه آن را به صورت یک فلسفه بزرگ در میآورد. از نظر اسلام، اندیشه ختم نبوّت نه نشانه تنزّل بشریت و کاهش استعداد بشری و نازا شدن مادر روزگار است و نه دلیل بینیازی بشر از پیام الهی است و نه با پاسخگویی به نیازمندیهای متغیر بشر در دورهها و زمانهای مختلف ناسازگار است، بلکه علّت و فلسفه دیگری دارد.