بود، اگر همیشه یک رنگ را میدید او را نمیشناخت؛ اگر همیشه یک صدا را یکنواخت میشنید باز او را نمیشناخت و از وجودش آگاه نمیشد؛ اگر همیشه یک بو به یک طرز به مشامش میرسید ابداً متوجّه آن نمیشد. بشر خیال نکند خدا از او مخفی شده، بلکه باید بفهمد که تنها ظهور یک حقیقت کافی نیست برای فهم و ادراک بشر، وجود نقطه مقابل هم کمک میکند. نور ذات خدا محیط و ازلی و ابدی است؛ غروب و افولی ندارد و از همین جهت، ادراکات ضعیف بشر عاجز است که او را درک کند.

بشر محدود خدا را با آثار محدودش می شناسد

دستگاه گیرنده فکری ما خدا را با اموری میشناسد که مثل خودش ناقص و محدود است؛ خدا را با نورهایی میشناسد که در یک نقطه هست و در یک نقطه نیست، مثل حیات نبات و حیوان و شعوری که در یک نقطه مادّه پیدا میشود؛ خدا را به اموری میشناسد که در یک زمان هست و در یک زمان نیست، یعنی طلوع و غروب دارد.

خداوند را افعال و مخلوقاتی است؛ نورهایی است که آفریده اوست. آن نورها طلوع میکنند و غروب میکنند. خداوند خود را از راه نورهای فعلی خود به ما میشناساند.

حیات و زندگی نور الهی است؛ نوری است که آن را بر مادّه ظلمانی بسط میدهد و سپس قبض مینماید:

* وَ إِنّا لَنَحْنُ نُحْیی وَ نُمیتُ وَ نَحْنُ الْوارِثونَ. [1]

ماییم که نور حیات را به جهان میگسترانیم و پس میگیریم. همه چیز به ما بر میگردد. ما وارث همه چیز هستیم.

* یولِجُ اللَّیلَ فِی النَّهارِ وَ یولِجُ النَّهارَ فِی اللَّیلِ [2]* یخْرِجُ الْحَی مِنَ الْمَیتِ وَ مُخْرِجُ الْمَیتِ مِنَ الْحَی [3]* وَ هُوَ حَی لا یموتُ [4]* وَ هُوَ عَلی کلِّ شَیءٍ قَدیرٌ [5].