موارد غریب و نادر الوقوع استدلال کند. همین نظام جاری، همین زنده شدن زمین در هر سال، همین پیدایش جنین از نطفه و متکامل شدن آن، همینها هر لحظه خلق جدیدی است؛ همینها امدادها و افاضاتی است که دم به دم و آناً فآناً از غیب میرسد.

جای دوری نمیخواهد بروید؛ باید در حقیقت و کنه همین عمل دقیق شوید تا خداوند را در جلوه خلّاقیت مستمر و ایجاد همیشگی و تکمیل دائم ببینید. در سوره مؤمنون میفرماید:

وَ لَقَدْ خَلَقْنَا الْإنْسانَ مِنْ سُلالَةٍ مِنْ طینٍ. ثُمَّ جَعَلْناهُ نُطْفَةً فی قَرارٍ مَکینٍ. ثُمَّ خَلَقْنَا النُّطْفَةَ عَلَقَةً فَخَلَفْنَا الْعَلَقَةَ مُضْغَةً فَخَلَقْنَا الْمُضْغَةَ عِظاماً فَکسَوْنَا الْعِظامَ لَحْماً ثُمَّ أنْشَأْناهُ خَلْقاً آخَرَ فَتَبارَک اللَّهُ أحْسَنُ الْخالِقینَ [1].

انسان را از شیره و خلاصهای از گل آفریدیم؛ سپس او را به صورت نطفه در جایگاه محکمی قرار دادیم؛ نطفه را به صورت خون بسته و آن را به صورت گوشت جویده و بریده شده در آوردیم؛ سپس آن را به شکل استخوان در آوردیم و استخوان را از گوشت پوشانیدیم. بزرگ است خدایی که بهترین صورتگران است.

بنابراین در قرآن کریم همین نظام جاری به شهادت خوانده شده؛ همین نظام عادی و معمولی طبیعت، نظام خلق و ایجاد و تکوین است، نظامی است که اگر در آن تعمّق کنیم ما را با افق بالاتری از افق مادّه آشنا میکند؛ یعنی قرآن کریم خدا را از جنبه مثبت معلومات بشری به ما میشناساند نه از جنبه منفی آن. این مطلب را باید توضیح بدهم تا اهمّیت تعلیمات قرآن در این قسمت کاملًا روشن شود.

جستجوی خدا در معلومات نه در مجهولات

بعضی افراد عادت دارند که خدا را در میان مجهولات خودشان جستجو کنند [2]؛ یعنی به هر معمّایی که رسیدند و نتوانستند آن را حل کنند آن را به ماوراء طبیعت ارجاع میکنند.