زیر و رو میشود، چون در آیات دیگر قرآن هم هست: «یوْمَ تُبَدَّلُ الْارْضُ غَیرَ الْارْضِ وَ السَّمواتُ وَ بَرَزوا لِلَّهِ الْواحِدِ الْقَهّارِ» [1]. مثلًا در انسانها، باطنها که در اینجا همه مستور و مخفی است، همه ظاهر میشود و این ظاهرها در تحت سیطره آن باطنها مخفی میشود. در اینجا حکومت بر ظاهر است. همه ما در اینجا یک عده انسانهای خیلی مؤدّب و معقولی هستیم که در اینجا نشستهایم یا در خیابانها داریم راه میرویم، همه مثل همدیگر هستیم و همه هم انسان هستیم ولی باطنهای ما ممکن است از زمین تا آسمان تفاوت داشته باشد؛ در باطن، یکی زیبا باشد یکی زشت، یکی انسان باشد یکی غیرانسان. در اینجا ظاهر بر باطن غالب و حاکم است یعنی باطن مخفی است.

ولی در آنجا قضایا که زیر و رو میشود ظاهرها تابع باطنهاست یعنی هر کسی حشرش بر اساس همان نیت و باطنش است، باطنش هر جور هست ظاهرش هم تابع باطنش است یعنی اگر فرض کنید یک آدم باطنش با باطن یک گرگ شبیه است دیگر ظاهرش هم ظاهر همان گرگ خواهد شد. به هر حال در عالم آخرت اوضاع تغییر میکند، همه چیز زیر و رو میشود.

یا مثلًا در این دنیا نظام اسباب حاکم و ظاهر است (نه اینکه در آن دنیا نظام اسباب نیست)، مسبّبالاسباب با چشمها دیده نمیشود، انسان باید با دیده عقل دقت کند و در ورای این اسباب، مسبّبالاسباب را ببیند. ولی در آنجا فقط مسبّبالاسباب است که نمایان است، اسباب مخفی است یعنی هر کسی میبیند که آن اسبابی هم که تا حالا میدید واقعاً اسباب هستند یعنی زمام کارها به دست پروردگار است: «لِمَنِ الْمُلْک الْیوْمَ لِلَّهِ الْواحِدِ الْقَهّارِ» [2]. الآن هم همین طور است، الآن هم «لَمْ یکنْ لَهُ شَریک فِی الْمُلْک» [3]، ولی اکنون این مطلب ظهور ندارد مگر برای کسانی که اهل حقیقت هستند و حقیقت را میبینند.

زلزله قیامت «

اذا رُجَّتِ الْارْضُ رَجّاً. وَ بُسَّتِ الْجِبالُ بَسّاً. فَکانَتْ هَباءً مُنْبَثّاً». در قرآن مکرر مسأله زلزله زمین، تکان خوردن زمین، آنهم زلزلهای که نه از قبیل این زلزلههایی باشد که