صورتی که «قَلیلًا ما» در زبان عربی مجموعش یک کلمه است و معنی «ما» در اینجا نفی نیست. قَلیلًا ما تُؤْمِنونَ کمی ایمان میآورید. این در مقام شکایت است که چرا اهل ایمان کماند؟ وَ لا بِقَوْلِ کاهِنٍ [قرآن] سخن کاهن، از آن مردمی که مدعیاند با جن ارتباط دارند، نیست. قَلیلًا ما تَذَکرونَ چقدر کم شما متذکر و متنبّه میشوید که این نکات را بفهمید! این نکات چیست؟ تَنْزیلٌ مِنْ رَبِّ الْعالَمینَ یک حقیقتِ فرودآورده شده، نازلشده، تنزّل کرده از ناحیه پروردگار همه جهانهاست.

استدلالی بر نبوت عامّه

مکرر گفتهایم که هر اسمی از اسماء الهی بر یک شأن از شؤون پروردگار دلالت میکند. اگر میفرمود: تَنزیلٌ مِنَ اللَّه، باز معنایش این بود: نازلشده از ناحیه خدا. اگر میفرمود: تَنزیلٌ مِنَ الرَّحمنِ، یعنی نازل شده از خدا؛ تَنزیلٌ مِنَ الرَّحیم نازل شده از خدا؛ تَنزیلٌ مِنَ الْغَفور باز نازل شده از خدا. ولی اینجا آن اسمها و صفتها هیچکدام را اسم نمیبرد یکی را انتخاب میکند: تَنْزیلٌ مِنْ رَبِّ الْعالَمینَ [قرآن] فرودآورده شده از ناحیه آن ذاتی است که شأنش این است که جهانها را پرورش میدهد و به سوی کمال میبرد. این در واقع استدلالی است بر نبوّت عامه؛ یعنی آیا شما میتوانید باور کنید خدا که شأنش این است که ربُالعالمین است و هر موجودی را در هر مرحلهای که هست- چون استعداد آن مرحله را دارد- به سوی کمالش هدایت و رهبری میکند و پرورش میدهد، انسان را مهمل بگذارد؟ نه، تنزیل است از آن مقام ربُالعالمین که آن مقام ربُالعالمین شأنش این است که همه جهانها را تربیت کند، پرورش بدهد و به کمال برساند و همین شأن ربُالعالمینی است که اقتضا میکند بر بنده صالح خودش وحی بفرستد برای تربیت بشر.

وَ لَوْ تَقَوَّلَ عَلَینا بَعْضَ الْاقاویلِ. لَاخَذْنا مِنْهُ بِالْیمینِ. ثُمَّ لَقَطَعْنا مِنْهُ الْوَتینَ. فَما مِنْکمْ مِنْ احَدٍ عَنْهُ حاجِزینَ.

یک فکر برای آن مردم پیدا میشد و شاید شبیه و نظیرش برای بعضی دیگر هم پیدا بشود و آن این است که خیال میکردند اگر کسی رسول از ناحیه ربُالعالمین باشد مانند هر رسول و فرستاده دیگر- مثل فرستادهای که از ناحیه یک انسان